skanuj0005

Aleksander Gierymski Święto trąbek. 1884

bc/piccznie i swobodnie żyć na ziemi naszej |...| żydom i mahometanom, a czcią publicz ną okrywająca pisarzy takich, którzy jak Kej z Nagłowic wiarą religijną różnili się z większością narodu, lecz jednoczyli się z nią w ludzkiej i obywatelskiej cnocie. |...|.

I:li?a Orzeszkowa [20J

I 1 (dlaczego autor artykułu opowiada się za tolerancją religijną i przeciw prześladowaniom innowierców? Wymień kilka przytoczonych w tekście argumentów.

■ Zastanów się nad dodatkowymi argumentami umacniającymi tezę artykułu.

I 2 Powiedz, do których epok kulturowych nawiązują autorzy dwóch cytowanych wyżej artykułów? Jakie postawy, przekonania, idee łączą te epoki z hasłami pozytywizmu?

Emancypacja¹ kobiet

Nic od urojonej tyranii mężczyzn, nic od świętych i przynoszących szczęście obowiązków rodzinnego życia, nie od przyzwoitości i prostoty - ale od słabości fizycznej bardziej narzuconej niż od natury wziętej, od braku sil moralnych na samoistne i logiczne życie, od klątwy wiecznego niewolnictwa i aniclstwa. od wypatrywania z cudzej ręki kawałka

Einancvuacia uwolnienie (się), uniezależnienie^

powszedniego chlcba. od wiecznego zamykania przed nimi dróg poważnej i użytecznej pracy mają i winny cmancypować się kobiety. [...I

Kobieta aż do zamążpójścia widzi świat tylko przez okno swego pokoju i oczami otaczających ją ludzi. Siebie samej nie zna ani wie, co leży na dnie jej samej istoty [...1. Wiara tych, co ją otaczają, jest jej wiarą, ich wola jej wolą. Życie dla niej to zagadka, nad rozwiązaniem której głowy sobie przecież nie łamie. I...1

To ubóstwianie kobiet, kadzenie im i pochlebianie, obłudne zc strony mężczyzn, a używane przez nich dla pustej igraszki lub chwilowego wrażenia, jest wraz. ze skrzywionym wychowaniem źródłem przywar kobiecych i płynących z nich nieszczęść. I...1 IX> przyjęcia w siebie ośw iaty i podzielenia z mężczyzną berła społecznych działań brakowało kobietom nie wrodzonych sil i zdolności, ale powszechnego przez ludzkość uznania w nich człowieczeństwa [...J: zasady, iż wobec świata, praw i obowiązków człowieczych są one równymi mężczyźnie istotami [...!.

Wychowanie umysłowe kobiety nie tylko zdobycie męża i możność błyszczenia powinno mieć na celu. ale zadaniem jego jest uczynić z kobiety przede wszystkim człowieka [...1 z jasną i szeroką myślą, z uzdolnieniem do pracy i / mocą do samoistnego życia. Widzimy, że nie dosyć jest uczyć kobietę dlatego, aby ona mogła podobać się i wyjść /a mąż, ale aby po wyjściu za mąż umiała być żoną, matką, gospodynią i obywatelką. I...J kobiety pracować też. pow inny, bo bez ich pracy, jak bez ich zdrowej i silnej myśli, rozwój społeczny zostanie krzywym i wiecznie niedostatecznymi. Brak pracy i słabość myśli kobiecej osłabia myśl i w znacznej części ubezowocnia pracę mężczyzn.

Fliza Or/ćszkwa |2I|

1 Rozwiń pojęcie emancypacji kobiet w rozumieniu Orzeszkowej. Od czego kobiety miały się uwolnić? Jaki cel miał przyświecać temu zamierzeniu?

Rezultatem emancypacji kobiet, według Orzeszkowej, miało być m.in. „uszlachetnienie mężczyzn i nadanie im nowego, silnego ku pracy impulsu". Jak rozumiesz te słowa?

Rola publicystyki

^ drugiej połowie XIX wieku prasa polska przeżywała okres szybkiego rozwoju i zróżnicowania (w r. 1864 ukazywały się w języku polskim 83 periodyki, w r. 1884 ' 230. w¹ r. 1896 - 355). Przyczyniły się do tego: rozrost sfery odbiorców, udoskonalenia techniczne w drukarstwie i środkach łączności [...], a także ogólna sytuacja polityczna - w zaborze austriackim i pruskim prasa była publiczną trybuną, gdzie toczyły się spo-

Iry wewnętrzne i formułowano stanowisko wobec rządów zaborczych. Pod panowaniem rosyjskim 1...1 stawała się ona głównym organem kształtującym i wyrażającym zarazem Opinię publiczną. (...]

Wśród pism codziennych wyróżniano dwie odmiany: I. tzw. „kurierki" albo „brukowce" o charakterze wyłącznie komercjalnym i celach informacyjnych, przynoszące (...] wiadomości lokalne oraz materiały se n sacyj no - roz rywko we; 2. „gazety polityczne" - organy określonych orientacji i stronnictw politycznych, z rozbudowanym działem publicystycz-i nym, zawierające poza artykułem wstępnym na lemat bieżący również obszerniejsze szkice