5.4.4. Sformułowanie polityki przestrzennej miasta
Polityka przestrzenna miasta to inicjatywy i przedsięwzięcia sam.u. .ulu lokalnego służące poprawie jakości przestrzeni i uzyskaniu mocnej pozycji konkurencyjnej miasta lub też utrzymaniu takiej pozycji. Zapis polityki powinien obejmować:
» cele polityki,
« zadania i kierunki działań z określeniem ich kolejności i źródeł finansowania,
• instrumenty i środki realizacji polityki.
Polityka przestrzenna jest więc przełożeniem wizji rozwoju miasta zawai-tej w kierunkach zagospodarowania przestrzennego na język konkretnych działań, wywołujących pożądane zmiany struktury przestrzennej na określonym terytorium. Stanowi więc jedną z trzech części składowych całościowej strategii rozwoju miasta.
Formułowanie polityki przestrzennej może odbywać się z wyodrębnieniem polityk sektorowych (dotyczących poszczególnych sektorów działalności związanej z użytkowaniem przestrzeni) lub problemowych (dotyczących poszczególnych zagadnień wyodrębnionych w procesie rozwoju miasta). Polityki problemowe wymagają horyzontalnych sieci powiązań i horyzontalnego (sieciowego) zarządzania. W politykach sektorowych naturalny jest tradycyjny układ organizacji hierarchicznej. Przykładem polityki sektorowej będzie polityka mieszkaniowa. Przykładem polityki problemowej będzie na przykład rewitalizacja strefy centralnej.
Trzeba mieć świadomość, iż każda polityka sektorowa ma swoje większe lub mniejsze odniesienie do polityki problemowej. Na przykład jeśli problemem dla miasta jest jego negatywny wizerunek, elementem zakresu polityki mieszkaniowej, ważnym dla kreowania obrazu miasta będzie jakość budowanych mieszkań, walory architektoniczne budynków, wysoka jakość kompozycji przestrzennych itd. W tych elementach musi następować horyzontalna kooperacja między właściwymi kompetencyjnie jednostkami.
Najczęściej wyodrębniane rodzaje polityki [Gospodarka przestrzenna.., 1996] to:
• polityka ochrony zasobów środowiska przyrodniczego i kulturowego
• polityka rozwoju systemów infrastruktury technicznej
• polityka rozwoju systemów komunikacji
• polityka realizacji przedsięwzięć publicznych
• polityka gospodarowania mieniem komunalnym
• polityka lokalizacyjna
• polityka mieszkaniowa
• polityka gruntowa.
Strategia rozwoju przestrzennego miasta w ostatecznej postaci powinna być prezentowana w formie tekstu, map i wykresów. W tekście podaje się listę zadań publicznych przewidzianych do wykonania w kolejnych etapach, z podaniem kryteriów ich selekcji oraz krótką charakterystyką zaclań. Na mapie powinny znaleźć się proponowane miejsca lokalizacji inwestycji publicznych
- z datami realizacji lub kolejnością inwestowania, instytucje realizujące oraz , źródła finansowania lub współfinansowania.
5.5.1. Definicja konfliktu społecznego w grze o przestrzeń
W tym miejscu chcielibyśmy zasygnalizować i nieco bliżej naświetlić problematykę tzw. konfliktów przestrzennych. Uważamy bowiem, że bez zrozumienia tej problematyki przez nasze władze i wykształcenia umiejętności zai/ądz,iiria w sytuacjach konfliktowych w gospodarce przestrzennej skuteczność lokalnej polityki rozwoju będzie wysoce ograniczona. W rozwijaniu . teoretycznych modeli sterowania rozwojem układów terytorialnych należy wyiaznic rozróżniać pojęcie konfliktu od sprzeczności między funkcjami (działalniiściami), które występują w zagospodarowaniu przestrzeni przez i /łowicka. Sprzeczne funkcje mogą być źródłem konfliktu, ale niekoniecznie ■ mus/ą Sprzeczność funkcji może się /ujawnić z opóźnieniem czasowym, i Sprzecznościom funkcji można zapobiegać na przykład przez strefowanie w planowaniu przestrzennym. W ten sposób można także zapobiegać konfliktom Konflikt jest natomiast sytuacją realnie już występującą między ludźmi,
• gtupaiui społecznymi oraz między władzą publiczną a ludźmi itd. Odnosząc . 1 kalegonę zarządzania do procesów i układów społecznych to właśnie konflikty spolee/ut są przedmiotem zarządzania, a nie same sprzeczności funkcji. Usuwanie sprzeczności funkcji może być sposobem na zarządzanie konflik-1 tami.
Konflikt w naszym ujęciu jest subiektywną kategorią społeczną. Jest lelaoią między ludźmi wynikającą z odmiennego pojmowania czasu i wartości. Kelacia ta ma charakter co najmniej dwustronnej interakcji, wyrażającej lie/goduość między ludźmi lub grupami ludzi. Przejawem tej interakcji
- niezgodności pomiędzy stronami uwikłanymi w konflikt jest określony typ ich działań mający na celu poprawianie pozycji dominacji nad przeciwnikiem na poziomie satysfakcjonującym każdą ze stron.
-i - Konflikt społeczny o podłożu „przestrzennym” tym różni się od innych konfliktów społecznych, że właśnie u jego podłoża leży sposób użytkowania pizesli/eni przez człowieka i związane z jego działalnością efekty zewnętrzne. Pizypuuiąc taki typ rozumowania, trzeba uznać, że obiektywnie występujące spi/ee/uości w użytkowaniu przestrzeni nie stanowią sytuacji konfliktowej | dopoly, dopóki na jej tle nie nastąpi interakcja niezgodności między użytkownikami tej przestrzeni.
Ilak więc, zgodnie z naszym rozumowaniem, naruszanie stanu środowiska , pizyiodniczego przez działalność człowieka tak długo nie jest konfliktem
169