skanuj0020 3

Kryteria różnicujące rodzaje wykładni przepisów prawa są następujące:

a)    ze względu na podmiot dokonujący,

b)    na sposób dokonywania

c)    zakres wykładni, a sam podział przedstawiono poniżej:

a)    wykładnia:

•    autentyczna; dokonuje ustawodawca,

•    legalna; dokonuje upoważniony organ państwa,

•    organów stosujących prawo, dla aktów objętych kompetencją organu; wiąże organ i podmioty wobec który cli stosuje się prawo,

•    doktrynalna; np. komentarz naukowy; nie ma dla nikogo, mocy wiążącej,

b)    wykładnia:

•    językowa (językowo-logiczna); korzystanie z reguł znaczeniowych (semantycznych) i konstrukcyjnych (syntaktycznych, stylistycznych) języka prawnego i naturalnego oraz reguł poprawnego myślenia,

•    systemowa,

•    funkcjonalna,

•    porównawcza,

c)    wykładnia:

•    literalna (dosłowna),

•    rozszerzająca,

•    zwężająca.

Literatura [1] wyróżnia dyrektywy interpretacyjne (wskazówki dotyczące sposobów ustalania znaczenia i zakresu zwrotów języka prawnego) I i II stopnia. Te pierwsze zalecają, w jaki sposób powinny być interpretowane przepisy prawne, a II stopnia m.in. wskazują:

•    jakimi dyrektywami I stopnia należy się posługiwać,

•    ustalają kolejność posługiwania się tymi dyrektywami,

•    ustalają kryteria wyboru jednego spośród rozbieżnych znaczeń uzyskanych za pomocą dyrektyw I stopnia. W zasadzie przyjmuje się pierwszeństwo wykładni językowo-logicznej przed systemową, funkcjonalną i porównawczą.

V. 2. Reguły interpretacyjne.

Stosując wykładnię językową przepisó^ należy posługiwać się zasadami rozumienia każdego tekstu prawnego wynikającymi z reguł semantycznych, syntaktycznych i stylistycznych języka narodowego, w którym akt normatywny jest napisany.

Najczęściej wy korzystywane [2] reguły interpretacyjne językowej wykładni prawa:

1.    Tego, co jasne i oczywiste, nie należy poddawać obróbce interpretacyjnej,

2.    Do tekstu przepisu niczego nie wolno dodawać ani niczego odejmować (słów, znaków interpunkcyjnych),

3.    Zwrotom języka prawnego nie należy, bez wyraźnego powodu, nadawać innego znaczenia niż to, które zwroty owe mają na gruncie języka naturalnego,

4.    Jeżeli w danym akcie normatywnym użyty jest specyficzny zwrot (termin) języka prawnego, należy' go rozumieć zgodnie ze znaczeniem nadanym mu w tym języku (np. „powód”, „wina”)

5.    Zwroty jednobrzmiące użyte w tekście aktu normatywnego należy rozumieć jednolicie (nadawać im takie samo znaczenie).

6.    Zwroty brzmiące odmiennie należy rozumieć odmiennie,

7.    Wyjątków od reguł ogólnych (normy szczególne) nie należy interpretować rozszerzająco.

V. 3. Reguły wnioskowań prawniczych.

Do najczęściej [2] używanych należą:

1.    Jeżeli prawo pozytywne deklaruje (przyznaje) jakieś uprawnienie, to dozwala na użycie środków (o ile nie są wyraźnie zakazane) prowadzących do ich wykorzystania. Jeśli prawo dozwala lub nakazuje osiągnięcie jakiegoś celu, to dozwala na skorzystanie ze środków prowadzących do tego celu,

2.    Jeśli ktoś jest uprawniony do czynienia czegoś „więcej”, uprawniony jest też do czynienia czegoś „mniej”,

3.    Jeżeli komuś jest zakazane czynić coś „mniej”, tym bardziej zakazane jest mu czynić coś „więcej”,

4.    Jeżeli kogoś, i tylko jego, dotyczy jakiś zakaz lub nakaz zachowania lub gdy zachowanie powinno nastąpić w pewnych warunkach, to innych podmiotów lub w innych warunkach niż wskazane w hipotezie normy zakaz lub nakaz nie dotyczy. Podobnie, gdy z tekstu przepisu wynika, że adresatom normy przypisany jest tylko jeden, ściśle określony wzór postępowania - wszelkie inne zachowania są niedozwolone.

Do reguł tych zalicza się również „wnioskowanie przez analogię” (z podobieństwa), znajdujące zastosowanie przy usuwaniu „luk” w prawie (np. podczas rozpiawy sądowej).

19