scan0018

— obwód prądu wtórnego: uzwojenie wtórne, zacisk środkowy cewki, elektroda środkowa świecy zapłonowej, przeskok iskry, elekroda boczna, masa.

3. Kluczyk wyłącznika zapłonu z położenia „2” powraca do położenia „1", silnik pracuje:

— obwody prądu pierwotnego i wtórnego: jak poprzednio.

C. UKŁAD ROZRUCHOWY

W skład obwodu rozruchu (patrz rys. 2) wchodzą: rozrusznik z elektromagnetycznym włącznikiem, wyłącznik zapłonu, przewody rozruchowe oraz — jako źródło zasilania — akumulator.

Rozrusznik napędza (przez wieniec koła zamachowego) wał korbowy silnika, powodując zasysanie mieszanki do cylindrów oraz przeskakiwanie w odpowiednich chwilach iskier pomiędzy elektrodami świec zapłonowych, wskutek czego silnik zaczyna pracować.

Zazębienie kółka zębatego rozrusznika z wieńcem koła zamachowego i włączenie rozrusznika do obwodu akumulatora następuje po przekręceniu kluczyka wyłącznika zapłonu w położenie „2”.

Przełożenie rozruchu wynosi 10,8 :1.

Rys. 42. Rozrusznik R4a

Rozrusznik (rys. 42) — typ R4a (wytwórca ElMot M-9) z włącznikiem elektromagnetycznym, na napięcie znamionowe 12 V, o mocy 0,4 KM, z kołnierzem mocującym. Rozrusznik jest silnikiem szeregowym czterobie-gunowym, z czterema szczotkami oraz z kółkiem zębatym o dziewięciu zębach o module 2,5 i ruchu posuwisto-śrubowym. Na rozruszniku zamocowany jest włącznik elektromagnetyczny WE2a z zaciskami do przewodów elektrycznych.

Charakterystyki głównych wielkości rozrusznika przedstawione są na rys. 43. Widać z nich, że rozrusznik wytwarzając pełny moment obrotowy pobiera znaczny prąd (250 A), wskutek czego napięcie akumulatora spada wówczas do 8 V, a nawet poniżej.

Budowę rozrusznika R4a wyjaśnia rys. 44. Podstawowymi jego częściami są: korpus z nabiegunnikami i uzwojeniem wzbudzenia, wirnik z wałkiem i komutatorem, szczotki brązo-węglowe wraz z trzymadłami, mechanizm sprzęgający z dźwignią, włącznik elektromagnetyczny oraz pokrywy z ułożyskowaniem (przednia i tylna z hamulcem).

Włączenie obwodu włącznika elektromagnetycznego (przez ustawienie włącznika zapłonu w położenie „2”) powoduje ruch posuwisty rdzenia elektromagnesu, przenoszony przez dźwignię dwuramienną na mechanizm sprzęgający. Kółko zębate przesuwające się przed zazębieniem wykonuje, prócz ruchu posuwistego, dodatkowo ruch obrotowy, dzięki prowadzącym je rowkom gwintowym na wałku, co ułatwia zazębienie kółka z wieńcem koła zamachowego. W przypadku jednak ustawienia się „ząb na ząb” zazębienie nie następuje, lecz dźwignia przesuwa się dalej ściskając sprężynę rozprężną mechanizmu sprzęgającego.

W pierwszej fazie włączenia rozrusznika czynne są oba uzwojenia włącznika elektromagnetycznego. Ponieważ wówczas przez uzwojenie prądowe płynie prąd i'ównież i do rozrusznika, jego wirnik od razu zaczyna się powoli obracać, co ułatwia zazębienie. W końcowej fazie ruchu rdzenia elektromagnesu uzwojenie prądowe zostaje zbocznikowane przez zwarcie kotwicą równolegle dołączonych styków akumulatora i uzwojenia rozrusznika. W ten sposób uzwojenie rozrusznika zostaje włączone bezpośrednio pod napięcie akumulatora i rozrusznik pracuje jako silnik elektryczny obracając koło zamachowe silnika za pośrednictwem kółka zębatego.

39