620 25. Obwody nieliniowe prądu okresowego
uzwojenia cewki jest wielkością stałą; we wzorze (25.28) z oznacza liczbę zwojów
cewki.
Zmienne w czasie strumienie magnetyczne $, </>0 wzniecają w uzwojeniu cewki napięcia
u
“o
d<£0 _ di 2 dt °d/
(25.29)
Na podstawie II prawa Kirchhoffa otrzymujemy dla obwodu z rys. 25.24 równanie
Ri + L0— + un = u* (25.30)
df
przy czym R oznacza rezystancję uzwojenia cewki.
Traktując cewkę z rdzeniem stalowym jako element warunkowo nieliniowy, przedstawiamy równanie (25.30) w postaci zespolonej:
{R+iaLJI+y^y, (25.31)
a ponadto mamy
/ = /„ + /*-. (25.32)
zgodnie ze wzorem (25.27). Zależności (25.31) i (25.32) są równaniami cewki z rdzeniem stalowym. Wartość skuteczna napięcia indukowanego w uzwojeniu cewki wskutek zmian czasowych strumienia głównego wyraża się wzorem (por. p. 9.9.2)
U, = 4,44 fz<f>m,
gdzie /oznacza częstotliwość prądu w cewce, z — liczbę zwojów uzwojenia cewki, 4>m — wartość maksymalną strumienia głównego.
&
Rys. 25.25. Schemat zastępczy cewki z rdzeniem L_ stalowym
Równania (25.31) i (25.32) otrzymuje się na podstawie obwodu z rys. 25.25, zwanego schematem zastępczym cewki z rdzeniem stalowym. Na podstawie równań lub schematu zastępczego cewki z rdzeniem stalowym można narysować wykres wskazowy tej cewki (rys. 25.26).
W ogólnym przypadku elementy o parametrach Rhe, L schematu zastępczego są nieliniowe i zależą od wartości skutecznej Uft napięcia.
Schemat zastępczy cewki z rdzeniem stalowym ma ważne znaczenie, bowiem umożliwia obliczanie obwodów prądu sinusoidalnego zawierających cewki z rdze-
r
621
25.5. Cewka z rdzeniem stalowym
niem stalowym za pomocą metody liczb zespolonych. Otrzymane w ten sposób wyniki są oczywiście przybliżone, jednakże ich dokładność jest zazwyczaj wystarczająca dla celów praktycznych.
Przykład. Przy badaniu cewki z rdzeniem stalowym otrzymano wyniki następujące: wartość skuteczna napięcia na uzwojeniu U = 150 V, wartość skuteczna prądu w uzwojeniu / =0,72 A, moc czynna cewki P = 40,5 W, rezystancja uzwojenia R = 18 ft, reaktancja rozproszenia u>L0 = 23 fl. Obliczyć: a) parametry Rft, ioL schematu zastępczego cewki, b) wartość maksymalną strumienia magnetycznego w rdzeniu cewki, jeżeli liczba zwojów uzwojenia z = 450.
a) Moduł impedancji połączenia
U 150
Z = - = — = 208 n. / 0,72
Współczynnik mocy połączenia
P 40,5
cosę> = — = —-= 0,375,
Ul 150 0,72
czyli <p = 68°. Impedancja połączenia
Z = 208ei68‘ = (78+jl93)n.
Impedancja połączenia równoległego gałęzi zawierających elementy Rfe> coL (rys. 25.25) jest równa
Z' = Z—(R+jwL0) = (60+jl 70) Cl.
Admitancja rozpatrywanego połączenia równoległego ma postać .
1 1 60—jl70
“ ~Z'~ 60+jl70 ~ 602 + 1702
Biorąc pod uwagę, że admitancja połączenia równoległego gałęzi o elementach Ru, wL wyraża się
wzorem otrzymujemy
602 +1702
/?Fc “
60
= 542 a, oiL =
602 +1702
170
191 n.