str 9

3. Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej

Spółka jest umownym związkiem osób i ich kapitałów stworzonym w celu prowadzenia działalności gospodarczej. W zależności od przepisów prawnych, jakim podlegają, wyróżnia się spółki cywilne i handlowe.

Podział spółek według obowiązujących przepisów prawnych

Spółki cywilne podlegają zapisom kodeksu cywilnego i nie mają osobowości prawnej. Od 1 stycznia 2001 roku spółka cywilna nie może istnieć jako samodzielne przedsiębiorstwo. Mogą ją założyć przedsiębiorcy, którzy wcześniej samodzielnie zarejestrowali działalność gospodarczą.

Spółki handlowe podlegają przepisom Kodeksu spółek handlowych uchwalonego 15 września 2000 roku. Reguluje on tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek. Podpisując umowę spółki handlowej, wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów finansowych oraz, jeżeli umowa lub statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny sposób.

Spółki osobowe mogą wc własnym imieniu prowadzić przedsiębiorstwo, nabywać pra-wa, zaciągać zobowiązania, pozywać do sądu i być do niego pozywane. Podstawą ich istnienia jest wspólne działanie osób uczestniczących w spółce. Najprostszą formę spółki osobowej stanowi spółka jawna. Do jej założenia nie ma wymaganej przez prawo minimalnej wielkości kapitału, wystarczy pisemna umowa wspólników. Odmianą spółki osobowej jest spółka partnerska, tworzona przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnego zawodu, na przykład: adwokaci, architekci, doradcy podatkowi, lekarze, pielęgniarki, radcy prawni. Katalog wszystkich zawodów, których wykonawcy mogą zakładać spółki partnerskie, podaje Kodeks spółek handlowych. Spółka komandytowa jest spółką, w której wspólnicy ponoszą różną odpowiedzialność. Wspólnik zwany komplementariu-szem ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, natomiast odpowiedzialność komandytariuszy ogranicza się do wysokości sumy komandytowej, ustalonej w umowie spółki. Dla spółki komandytowo-akcyjnej, jako jedynej ze spółek osobowych, określono minimalny kapitał założycielski. Wspólnikami w tej spółce są komplementariu-sze, którzy odpowiadają za zobowiązania jak w spółkach komandytowych, oraz akcjonariusze będący właścicielami akcji spółki.

Spółki kapitałowe mają osobowość prawną, którą uzyskują z chwilą wpisania do rejestru przedsiębiorców. Spółkę kapitałową może założyć jedna osoba lub więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym. Podstawą jej działania jest zgromadzony przez wspólników lub akcjonariuszy kapitał. Członkowie spółki kapitałowej muszą powołać odpowiednie organy, któ-

40