str4

Ścieki - wody zużyte przez gospodarstwa domowe i zakłady przemysłowe, oraz wody spłukujące z powierzchni terenów miejskich i rolniczych^; różnego rodzaju nieczystości. Występują w nich ponadto wirusy, bakterie,, promieniowce i grzyby oraz jaja robaków pasożytniczych.

Podział ścieków:

-miejskie i bytowo-gospodarcze: pochodzą one z zakładów pralniczych, gastronomicznych, szpitali, domów mieszkalnych, itp. Ścieki miejskie, oprócz zagrożenia biologicznego organizmów wodnych, stanowią poważne zagrożenie higieniczne, a nawet epidemiologiczne. Wraz z obiegiem wody rozprzestrzeniać się może dur brzuszny, czerwonka, wąglik, wirus Heinego Meaina i żółtaczki zakaźnej;

-    rolnicze: pochodzą ze spływu z podwórzy, gnojowisk, większych zakładów hodowli drobiu, tuczu świń. Ich działanie jest podobne do ścieków bytowo-gospodarczych;

-    radioaktywne: pochodzące z zakładów naukowych, leczniczych, reaktorów atomowych itp. Są szczególnie groźne. Zatapia się je w tak zwanych mogielnikach lub betonowych skrzyniach.

'- przemysłowe: pochodzące z procesów produkcyjnych i przetwórczych prawie wszystkich dziedzin przemysłu. Składają się głównie z kwasów mineralnych, zasad, soli metali ciężkich, cyjanków, substancji organicznych, olei mineralnych i tłuszczy.

Źródła zanieczyszczenia wody - obszarowe (dostarczają zanieczyszczeń na dużym obszarze, są to opady atmosferyczne, rolnictwo, wysypiska i składowiska odpadów, obszary zurbanizowane), punktowe (dostawa zanieczyszczeń do środowiska dokonuje się w jednym miejscu; są to zrzuty ścieków, wycieki z różnego rodzaju przewodów, rurociągów i zbiorników), liniowe (zanieczyszczają środowisko wzdłuż pewnej linii np. drogi.

Substancje zanieczyszczające wody (pochodzenie) - ołów (może pochodzić z wietrzenia minerałów zawierających ołów), rtęć(wietrzenie skały, gazy uwalniane w procesach wulkanicznych, palenie paliw kopalnianych, środki grzybobójcze), kadon (elektroenergetyka, kopalnictwo, przemysł tworzyw sztucznych, oświetleniowy), substancje radioaktywne (pochodzenia naturalnego- skały lub sztucznego składowanie nieprawidłowe) są to np. rad, radan

4. Litosfera

Wietrzeniem - nazywamy proces polegający na przystosowywaniu się skały do panujących warunków fizycznych i chemicznych. Ma ono miejsce tam gdzie litosfera ma bezpośredni kontakt z atmosferą, hydrosferą i biosferą. Sam proces polega na rozdrabnianiu skały co prowadzi do zmniejszenia się jej zwięzłości i spoistości. Czynnikami powodującymi takie zmiany są: promieniowanie słoneczne, woda, gazy, oraz świat organiczny.

Wyróżniamy dwa typy wietrzenia:

■    wietrzenie mechaniczne - polega na zmianach spoistości które powstają wskutek pękania, kruszenia, rozsypywania się i rozdrabniania materiału skalnego.

■    wietrzenie chemiczne - polega na oddziaływaniu chemicznym na skały co powoduje zmiany w samym składzie chemicznym skał.

Czynniki wietrzenia:

*    warunków klimatycznych - głównie stosunków termicznych i wilgotnościowych

*    budowy podłoża skalnego - czyli składu mineralnego, porowatości, spękań

■    warunków orograficznych i ekspozycji