Strona3

3

Podstawowe elementy konstrukcyjne kabla to żyła robocza, izolacja, wypełniacz, powłoka, osłona powłoki, pancerz, osłona zewnętrzna. Żyły robocze kabli wykonuje się z miedzi lub aluminium. Kable elektroenergetyczne produkuje się jako jedno-, trzech- lub czterożyłowe, przy czym mogą one być jedno- lub wielodrutowe (linki). Kształt żyły może być kołowy', owalny lub sektorowy.

Izolacja żył kabli może być wykonana z papieru kablowego, gumy lub tworzyw sztucznych. Druty miedziane wykonane z miedzi miękkiej (wyżarzanej) przeznaczone do izolacji gumowej powleka się stopem cyny Jest to konieczne ze względu na korozyjne działanie siarki uwolnionej w trakcie eksploatacji z izolacji gumowej. Izolacja z tworzyw sztucznych wykonana jest z polwinitu PVC (dawne oznaczenie PCW) lub polietylenu PE.

Należy wyraźnie podkreślić, że produkcja kabli elektroenergetycznych w izolacji papier-syciwo stopniowo zanika, na korzyść kabli w izolacji z usieciow^ranego polichlorku winylu. Szczelna powłoka chroni izolację żył kabla przed wypływami atmosfery zewnętrznej (wilgoć) oraz czynnikami chemicznymi. Na powłoki stosuje się metale takie jak ołów i aluminium lub PVC i PE. Kable o powłoce ołowianej wymagają ze względów wytrzymałościowych stosowania opancerzenia. Powłoki z PVC lub PE są odporne na wilgoć i czynniki chemiczne, mają dużą elastyczność, są lekkie i tańsze. Wadą ich jest stosunkowo mała odporność na podwyższoną temperaturę oraz wydzielanie toksycznych gazów w razie pożaru.

Osłona powłoki wykonana jest materiału włóknistego, papieru, tworzyw sztucznych, wełny itp i chroni powłokę przed uszkodzeniami mechanicznymi pancerza. Zadaniem pancerza jest przenoszenie odkształceń mechanicznych przede wszystkim podczas zwijania kabla na bęben oraz ochrona kabla przed zewnętrznymi uszkodzeniami. Pancerz wykonuje się z drutów lub taśm stalowych, które nakłada się spiralnie na osłonę powłoki.

Przewody elektroenergetyczne gołe mają zastosowanie w liniach napowietrznych. Wykonuje się je z miedzi, aluminium, stali lub stopów jako pojedyncze druty (D).

W liniach elektroenergetycznych napowietrznych jako materiał przewodowy częściej stosuje się aluminium i to w postaci linek (AL). Należy wyraźnie pokreślić, że pod względem własności mechanicznych takich jak wytrzymałość na rozciąganie, wydłużenie przy rozerwaniu czy też ścieralność zdecydowanie lepsze własności ma miedź. Stąd tez na przewody o specjalnym znaczeniu jak np. przewody jezdne w sieci trakcyjnej stosuje się stopy miedzi z dodatkiem kadmu w ilości 1%.

W liniach napowietrznych najwyższych napięć stosuje się linki stalowo-aluminiowe (AFL). W tym przypadku rdzeń linii stanowi ocynkowana linka stalowa na której umieszczony jest oplot złożony z jednej lub kilku warstw' drutów z twardego aluminium. Linki AFL są więc splotem dwóch różnych metali o różnych własnościach cieplnych, elektrycznych i mechanicznych. Coraz częściej stosuje się jednak w praktyce linki ze stopów' Al-Si-Mg (nazwa firmowa Aldrey, Almelec). Wytrzymałość mechaniczna tych stopów' jest około dwukrotnie większa niż linek AFL i stąd nie wymagają one stosowania elementu nośnego. Aldrey jest stopem Al z niewielkimi ilościami magnezu (0,3-0,5%), krzemu (0,4-0,7%) oraz żelaza (0,2-0,3%) Warto również nadmienić, że vv/w stopy charakteryzują się wysoką odpornością na korozję. W splotach aluminiowo-stalowych konieczne jest zwiększenie odporności na korozję poprzez ocynkowanie linek stalowych Ocynkowanie jest konieczne również w celu ekranizacji powstawania ogniw na styku aluminium stal. Pomimo wyższej ceny produkcji stopów Al-Si-Mg, stosowanie ich jest również bardziej opłacalne ze względu na ich mniejszą masę Wiąże się to ze zmniejszoną wytrzymałością mechaniczną słupów' linii napowietrznej.

Przewody szynowe (szyny sztywne) wykonuje się z miedzi (szyny płaskie, okrągłe lub rurowe) lub z aluminium (szyny płaskie, okrągłe, rurowe i ceownikowe). Konduktywność szyn miedzianych wynosi co najmniej 55[MS/m], przy temperaturze 20°C, a konduktywność szyn aluminiowych wynosi co najmniej 34,8[MS/m], przy tej samej temperaturze. Przewody