str 5 tekst 1

106

106

Szczególne znaczenie ma pierwsza propozycja wyświadcz

zenia

_n •    - . .    ,    .    „    ^a przysługi osobie obcei b.k

pierwszy do czyjegoś domu bądź kilku pomocnych sugestii. Niesie ona bowiem ze sobą _rV7vk ma samej oferty, jak również ryzyko odrzucenia implikowanych przez nią propozycji przez me odwzajemnienia i nawiązania przyjacielskich stosunków. Podejmując to ryzyko jednostki wadza do zakończenia stosunku całkowitej wzajemnej obojętności i zmusza drugą stronę d ma wyboru pomiędzy dwiema możliwościami; jak zauważył Levi-Strauss: „Odtąd może on bJi -l stosunkiem serdeczności lub wrogości”. Oferty tej nie sposób odrzucić, nie powodując obrazi ^ akceptacja skłania do przyjacielskiej wymiany, choćby pozdrowień lub kilku miłych słów. Simm r'S jąl w tej kwestii skrajne stanowisko, iż pierwsza wyświadczona uprzejmość nie może nigdy⁶ w pełni spłacona, ponieważ sama stanowi spontaniczny gest dobrej woli w stosunku do drugie-podczas gdy każda następna przysługa powodowana jest przez obowiązek odwzajemnienia sie^{1 2} Ustanowienie stosunków wymiany wymaga poczynienia inwestycji stanowiących dla drugiej śtP •owiązanie. Ponieważ wymiana społeczna wymaga zaufania, że druga strona się odwzajemnij

mej, niezależnie od tego czy przyjmuje ona formę kilku miłych słów, papierosa, zaproszenia

zobowiązanie.

czątkowy problem stanowi udowodnienie, iż jest się godnym zaufania. Przekonaliśmy się już, w i! sposób stopniowe poszerzanie transakcji wymiany przyczynia się do wzrostu koniecznego dla ich p| wadzenia zaufania. Regularnie wywiązując się ze swych zobowiązań jednostki dowodzą, iż są godj dalszego kredytu zaufania. Poza tym inwestycje, jakich dokonała jednostka, rozwijając przyjacielski stosunki z inną - w ramach których łatwo jest wymieniać różnego rodzaju przysługi - i zaniedbują kultywowanie innych związków, które mogłyby stanowić alternatywne źródło tego typu usług, pogłębi* ją jej zaangażowanie w ów związek. Zaangażowanie, które sprawia, iż wycofanie się z owego układu na rzecz innego byłoby dla niej niekorzystne, dostarcza drugiej stronie dodatkowych powodów do zaufania, iż nie będzie się ona starała uchylać od swych zobowiązań w ich związku . Obaj partnerzy czeipi korzyści ze stabilnego układu wymiany, lecz większe zaangażowanie jednego z nich stanowi szczegóf ną korzyść dla drugiego. I znów, podobnie jak to miało miejsce w trakcie rozważań dotyczących integracji społecznej i miłości, napotykamy sytuację przypominającą grę mieszaną, w której występują interesy wspólne oraz konfliktowe, przy czym wspólne dotyczą samego układu, konfliktowe zaś odnoszą się do stopnia zaangażowania stron. Partner dysponujący mniejszą liczbą alternatywnych możliwości wykazuje tendencję do większego uzależnienia i zaangażowania w stosunki wymiany aniżel drugi z uczestników układu

Ponieważ zaufanie jest niezbędnym warunkiem stabilnych stosunków społecznych i ponieważ wynikające z wymiany zobowiązania przyczyniają się do wzrostu zaufania, istnieją specjalne mechani; ziny służące podtrzymywaniu zobowiązań, a tym samym umacnianiu więzów wzajemnych zobowiązań i zaufania. Dla przykładu, w ekspedycjach Kula wyspiarzy triobrandzkich otrzymany ceremonialny dar nie może zostać zwrócony do czasu następnej ekspedycji wiele miesięcy później , i podczas gdy wy miana między partnerami zamieszkałymi w pobliżu jest częstsza, pospieszne odwzajemnienie iówmei uważane jest za niestosowne'¹. Podobnie w naszym społeczeństwie zwyczaj dawania prezentów oz|

the Concept of Commu

The Stratcgy of Conflict, Cambridge 1960, rozdz. ii; oraz II.S. Becker, Notes on „American Journal of Sociology" 1960, nr 66, s. 32.

Zob. B. Malinowski, Argonauci Zachodniego Pacyfiku, op. cit., s. 260.

" Ibidem, s. 129.

1

C. Levi-Strauss, Zasada wzajemności, tłum. K. Korab, (w:) M. Kępny, J. Szmatka, Współczesne teone Warszawa 1992, s. 118.

G. Simmel, Socjologia, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 1975, s. 492-494.    j zaufaj

2

" Zaangażowanie konceptualizowane jest jako dodatkowa gwarancja, przyczyniająca się ⁽*° czyniąca naruszenie układu przez którąś ze stron niewspółmiernie dla niej niekorzystnym, o