tekst 4

dziesięć razy więcej od tych, którzy brukają sobie ręce, czyszcząc nasze toalety, i sto razy więcej od tych, którzy produkują nasze klawiatury w krajach Trzeciego Świata. Powinniśmy dołożyć starań, aby przejmowały się tym, że kraje, które pierwsze przeszły proces industrializacji, są sto razy bogatsze od tych, które jeszcze owego procesu nie przeszły. Nasze dzieci powinny jak najwcześniej nauczyć się dostrzegać w dysproporcjach między ich stanem posiadania a.stanem posiadania innych dzieci nie zrządzenie Boże albo nieuchronną cenę płaconą za wydajność naszej gospodarki, ale możliwą do uniknięcia tragedię. Powinny zacząć myśleć, najszybciej jak to możliwe, o tym, jak zmienić świat, aby mieć pewność, że nikt nie chodzi głodny, podczas gdy inni mają wszystkiego w nadmiarze*.

Najwyższy czas przestać mówić, że nie słyszeliśmy ostrzeżeń, i przestać pytać, komu biją dzwony, każdego dnia głośniejsze.

*

R. Rorty, Philosophy and Social Hope, London 1999, s. 203-204.

ŚWIAT NIEPRZYCHYLNY EDUKACJI? (1)

Dyskutowany obecnie szeroko „kryzys edukacji" nie jest niczym nowym. Historia szkolnictwa pamięta wiele okresów kryzysowych, kiedy to stawało się jasne, że pozornie sprawdzone i wiarygodne założenia tudzież strategie nie przystają już do rzeczywistości i wymagają ponownego przemyślenia, rewizji albo reformy. Wydaje się jednak, że obecny kryzys różni się od wszystkich poprzednich.

Dzisiejsze wyzwania godzą boleśnie w samą istotę idei edukacji, ukształtowanej u progu długiej historii cywilizacji. Kwestionują trwałe podstawy owej idei: konstytutywne cechy edukacji, które oparły się wszelkim wcześniejszym wyzwaniom i wyszły nienaruszone ze wszystkich wcześniejszych kryzysów. Założeń tych nikt nigdy dotąd nie podawał w wątpliwość, nie mówiąc już o tym, aby ktokolwiek mógł podejrzewać, że po jakimś czasie trzeba będzie znaleźć dla nich alternatywę.

W świecie płynnej nowoczesności trwałość rzeczy, podobnie jak trwałość więzi międzyludzkich, traktuje się zwykle z niechęcią, widząc w niej zagrożenie. W końcu każda przysięga wierności, każde diugo-

23. ŚWIAT NIEPRZYCHYLNY EDUKACJI? (1) 149