Zaburzenia my�lenia (1)

66 Psychiatria

uszkodzeniom pnia mózgu z wciągnięciem jego konarów, móżdżku lub wzgórza, zaburzenia obwodowej i ośrodkowej części drogi wzrokowej i słuchowej -

powodują różnorodne proste lub złożone doznania, których charakter w pewnym stopniu zależy od lokalizacji dysfunkcji lub uszkodzenia.

ZABURZENIA MYŚLENIA, JĘZYKA I POROZUMIEWANIA SIĘ

Teoretycznie te trzy sposoby posługiwania się złożonymi reprezentacjami psychicznymi mogą funkcjonować niezależnie od siebie. W praktyce jednak współdziałają tak ściśle, iż każda próba rozdzielania wydaje się sztuczna. Podstawowym sposobem analizy zaburzeń myślenia u chorego jest analiza jego wypowiedzi, które pozostają z jednej strony pod kontrolą jego umiejętności językowych, a z drugiej - umiejętności porozumiewania się.

Myślenie można ująć jako złożone z: 1) tworzenia i przetwarzania w złożone reprezentacje poznawcze informacji napływającej ze środowiska i zgromadzonej w pamięci, 2) operowania niniLdó różnych celów, a ostatecznie do wypracowania wniosków, które umożliwiają skuteczne reagowanie i oddziaływanie na środowisko. Reprezentacje poznawcze (wyobrażenia, pojęcia, zdania) tworzą dostępną osobie wiedzę o świecie. Jako wyobrażenia określa się reprezentacje w postaci obrazów przedmiotów i sytuacji wywołanych w świadomości, mimo iż na narządy zmysłów nie oddziałują żadne bodźce. Myślenie oparte na wyobrażeniach nazywane jest myśleniem konkretnym lub obrazowym. Tworzenie pojęć -czyli reprezentacji definiujących istotne właściwości zjawisk ogólnych lub jednostkowych - dokonuje się dzięki pomijaniu cech mniej istotnych. Myślenie oparte na wykorzystaniu pojęć nazywa się abstrakcyjnym. Zdanie - to reprezentacja stanowiąca połączone regułami składni zestawienie słów (aspekt syntalc-tyczny), o pewnym znaczeniu (aspekt semantyczny) i formie dźwiękowej (aspekt fonologiczny), którego funkcją jest orzekanie czegoś o rzeczywistości. Operowanie reprezentacjami poznawczymi odbywa się wg zasad rozumowania opartego na dedukcji, indukcji lub na zasadach praktycznych - według algorytmów i heurystylc.

Język można uważać za zestawienie znaków i reguł posługiwania się nimi, których praktyczną realizacją jest tworzenie wypowiedzi (mowy). Językiem rządzą reguły fonologiczne (związane z dźwiękami), syntaktyczne.(wiążące słowa w dopuszczalne frazy), semantyczne (nadające znaczenie) i pragmatyczne (określające sposób użycia języka w konkretnej sytuacji). Językowi przypisuje się dwie podstawowe funkcje: reprezentatywną (odzwierciedlanie rzeczywistości) oraz komunikacyjną (porozumienie z innymi osobami). Umiejętność realizowania pierwszej z nich - to kompetencja językowa, a drugiej - kompetencja komunikacyjną. Kompetencja językowa jest biologicznie uwarunkowaną zdolnością człowieka,.realizowaną dzięki przyswajaniu i uczeniu się reguł i słownika. Podstawową cząstką kompetencji językowejj jest: zdanie. Mówienie i rozumienie mowy wymaga, poza kompetencją językową, sprawności aparatu artykulacyjne-go i słuchowego oraz ośrodkowych struktur mowy zlokalizowanych w płatach czołowych i skroniowych lewej półkuli.

Porozumiewanie się jest domeną kompetencji komunikacyjnej. Zdaniu odpowiada tu wypowiedź, którą poza aspektami składniowym, semantycznym i fonologicznym, cechuje też intencja mówcy. Wypowiedzi mogą układać się w większe całości (dyskurs) o charakterze dialogu (konwersacji) lub monologu (narracji). Pragmatyczny aspekt wypowiedzi (komunikatywność) wymaga, by porozumiewający się posługiwali się zasadami rzeczywistości i współpracy. Kompetencja komunikacyjna w znacznie większym stopniu niż językowa zależy od uwarunkowań społecznych i kulturowych. Obok porozumiewania się werbal-- nego ludzie porozumiewają się również niewerbalnie, wykorzystując gesty, mimikę, barwę głosu, postawę ciała i różne zachowania wyrażające uczucia. Między komunikatami werbalnymi a niewerbalnymi może zachodzić rozbieżność, np. gdy ich intencje nie są szczere, dostosowane lub umiejętne.

Tradycyjnie zaburzenia myślenia dzieli się w psychopatologii na zaburzenia treści i formy myślenia (tab. 3). Zaburzenia treści dotyczą tego, co człowiek myśli:; a zaburzenia formy - tego, jak to robi. Te pierwsze analizujemy więc głównie pod kątem zbieżności lub rozbieżności głoszonych lub realizowanych przekonań z treściami uważanymi za prawdziwe. Te drugie można podzielić na prostsze zaburzenia toku myślenia, opisujące nieprawidłowości tempa, rytmu lub płynności przebiegu wątków myślowych, oraz na bardziej złożone zaburzenia struktury i funkcji myślenia.

Tabela 3. Zaburzenia myślenia

Myślenie, język, porozumiewanie się
kii , ... ,r rr :	■ -.-'Forma ■ > ' / ■ ‘ J ./
	Ttik y*	Struktura i funkcja
Myśli nadwartościowe Urojenia / Automatyzmy -psychiczne Myśli natrętne ■	spowoln i enie/przysp i eszen i e otamówania, natłok - rozwlekłość stereotypie, perseweracje, iteracje mutyzm	zubożenie myślenia myślenie paralogiczne myślenie nieskładne myśl eni e niekomu n i kąty wń e rozkojarzenie splątanie

Myśli nadwartościowe. Przekonania w zasadzie prawdziwe, które zyskują nadmierny wpływ na decyzje, zachowania i całe postępowanie człowieka, wyraź-, nie wyróżniający się na tle wpływu innych, uznawanych przez niego przekonań. Mimo iż człowiek nie traci poczucia rzeczywistości, zachowuje się nieelastycznie, jednostronnie i, ostatecznie, dysfunkcjonalnie. Często podporządkowuje nadwartościowemu myśleniu swoje zachowanie i cele życiowe. Przekonania nadwartościowe mogą dotyczyć różnych cech indywidualnych (np. wyglądu, sprawności lub zdrowia) i relacji do świata zewnętrznego (np. postaw innych ludzi, idei społecznych, religijnych, naukowych). Zachowanie podporządkowane myślom nadwartościowym określane bywa jako sztywne, radykalne, fanatyczne - od takiego, które przypisujemy wielkim wynalazcom czy reformatorom, do takiego, które nabiera cech zaburzeń psychicznych.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
• Pojawiają się objawy uszkodzenia pnia mózgu-zaburzenia połykania, krztuszenie się (w pniu móz
DSCF5071 Uszkodzenie pm • Przy uszkodzeniu pnia mózgu na poziomie i y poniżej poziomu
DSCF5073 Uszkodzenie pn Przy uszkodzeniu pnia mózgu ponad poziomem jądra czerwiennego pac
fizjo09 L W Mfa) Uszkodzenie kor)- mózgu okolicy oczodołowej powoduje: 3) Zmiany osobowości i zaburz
Zaburzenia myślenia (2) 68 Psychiatria Urojenia. Według najprostszej definicji są to fałszywe przeko
Zaburzenia myślenia (4) 72 Psychiatria i nieskładności myślenia prowadzące do różnego stopnia dezorg
Zaburzenia my?lenia (3) 70 Psychiatrią ir] Tótcut Myśli natrętne (obsesje)j Myśli uporczywie powraca
nadmiar to między innymi schizofrenia. Serotonina - neurony pnia mózgu, zaburzenia nastroju,
>■ Zaburzenia rozwojowe OUN - skrócenie pnia mózgu na granicy między mostem, a rdzeniem przedłużo

więcej podobnych podstron