0000002(1) 2

204 KINEZYTERAPIĄ

współruchu. Wyraźny jedno- lub obustronny deficyt skrętu, a podczas próby : pogłębiania skrętu występowanie współruchu w górę kolca biodrowego tylnego! górnego po stronie przeciwnej w stosunku do kierunku skrętu przemawia jfl czynnościowym skróceniem mięśnia najszerszego grzbietu i/lub powięzi pj^J siowo-lędżwiowej oraz wpływie tego skrócenia na mechanikę miednicy.

3.1.2. Krótka charakterystyka biomechaniczna kręgosłupa

Kręgosłup w płaszczyźnie strzałkowej składa się z dwóch kolumn. Przednia utworzona z trzonów kręgowych stanowi element podporowo-nośny. Tylna-utworzona przez łuki i wyrostki - spełnia rolę dynamiczną. Słup kręgosłupa* wyraźnie zwęża się ku górze.

W płaszczyźnie czołowej kręgosłup położony jest w linii środkowej ciała i stanowi jego główną oś mechaniczną. Obciążenie tej osi narasta stopniowo od góry ku dołowi. Pod wpływem narastających obciążeń kręgi stały się w procesie ewolucji coraz większe i mocniej zbudowane. Oprócz tego znaczący wpływ na taką konstrukcję kolumny kręgosłupa mają uwarunkowania dynamiczne związane z napędowym charakterem kończyn dolnych. W odcinku krzyżowym obciążenia przenoszone są z kręgosłupa poprzez obie kości miednicy na kończyny dolne. Tutaj konieczność utrzymywania pionowej postawy ciała łączy funkcję podporową kręgosłupa z funkcją kończyn dolnych, przez co można te składowe narządu ruchu połączyć w jednolite czynnościowo rusztowanie.

Wracając do budowy anatomicznej trzeba powiedzieć, że kręgosłup przed-krzyżowy zbudowany jest segmentamie z 24 kręgów. Powierzchnie trzonów górne i dolne są porowate i łączą się za pomocą krążków między kręgowych. Luki kręgów otaczają z trzech stron rdzeń kręgowy stanowiąc jego mechaniczną osłonę. Odchodzące od łuków wyrostki stawowe łączą poszczególne kręgi między sobą. Wyrostki poprzeczne i kolczysty są miejscami przyczepu więza-deł i stanowią ramiona dźwigni dla przyczepiających się mięśni zwiększając ich moment siły. Kręgi łączą się między sobą tzw. przednimi stawami kręgosłupa (jest to pojęcie czynnościowe), w których istotną rolę spełnia jądro miażdżysz oraz stawami wyrostków stawowych. Nazywane są one stawami tylnymi kręgosłupa. Stawy przednie są przez klinicystów przyrównywane do stawów jamowych. Według tych opinii przystających do wymogów funkcjonalnych - ..ja®* stawowa” wypełniona jest jądrem miażdżystym. a torebkę stawową zastęp¹^ pierścień włóknisty. Trzeba w tym miejscu wyraźnie zaznaczyć, iż powyżsi opinie nie są zgodne z zasadami anatomii prawidłowej. Są to stawy sprzężo^-mające mały zakres ruchu. Wszelkie ruchy występujące pomiędzy poszczego*' nymi kręgami odbywają się równocześnie w stawach przednich i tylny® Zakres wychyleń trzonów połączonych krążkiem międzykręgowym jest wp¹® proporcjonalny do kwadratu wysokości krążka i odwrotnie proporcjonalny ^ kwadratu powierzchni poprzecznego przekroju trzonu. Dużą rolę w ruchomo^¹ przednich stawów kręgosłupa odgrywają jądra miażdżystc.

Odcinkami zwiększonej ruchomości kręgosłupa są odcinek szyjny i lędż-iow> Połączenie kręgów w odcinku piersiowym z żebrami wpływa na duże * liczenie ruchomości tego odcinka. Połączenie dwóch pierwszych kręgów szyjnych między sobą i z głową ma inną budowę, która zwiększa możliwości mchowe głowy. Całość tej kolumny nośnej, jaką jest kręgosłup, wzmocniona . _t Ocznymi więzadłami, natomiast możliwość wykonywania ruchów zapewnia nie mniej liczny układ mięśniowy.

Złożona budowa anatomiczna pozwoliła Kapandji* na porównanie kręgosłupa do masztu na statku żaglowym. Postawiony na bazie miednicy, wznosi się aż do głowy. Na wysokości łopatek umieszczona jest „reja*’. Całość wzmacniają więzadła i mięśnie (olinowanie masztu), przy czym najistotniejsze są, zdaniem ww. badacza, mięśnie przykręgosłupowe.

Drugi zespół mięśniowy (dodatkowe olinowanie) łączy obręcz kończyn górnych v kręgosłupem. Ta złożona konstrukcja musi godzić dwie mechaniczne

sprzeczności: sztywność i giętkość.

Złożona budowa anatomiczna w istotny sposób rzutuje na biomcchaniczne możliwości kręgosłupa. Podstawowym ogniwem struktury biomechanizmu jest człon (kość). Dwa człony połączone ruchomym przegubem (stawem) tworzą parę kinematyczną, stąd człon zwany jest też półparą. Zbiór stawów, par kinematycznych. tworzy, tak jak w przypadku kręgosłupa, łańcuch kinematyczny.

Możliwości ruchowe określa się w kinematyce pojęciem ruchliwości, która wyraża się odpowiednią liczbą stopni swobody. Ciało wolne nic zawieszone, nic podparte, ma łącznie 6 stopni swobody.

Zaczepienie czy podparcie ciała ogranicza jego ruchliwość. Podparcie nazywane jest więzem. Związanie ciała członu w jednym punkcie, czyli jednym więzom. znosi wszystkie ruchy postępowe. Pozostają wyłącznie ruchy obrotowe. Taka sytuacja istnieje właśnie w biomcchanizmach. Poszczególne człony (kości) są związane ze sobą co najmniej jednym więzem, zatem maksymalna ruchliwość członu kostnego może wynosić trzy stopnie swobody. Ruchliwość łańcucha kinematycznego określa się sumą stopni swobody poszczególnych członów w stosunku do podstawy. W tym ostatnim aspekcie szkielet kręgosłu-P^a należy porównać do spionizowanego łańcucha kinematycznego, wspartego ^na ruchomej podstawie o sumarycznej liczbie stopni swobody ruchu liczonej ^W2ględcm tej podstawy, wyrażonej liczbą 61. Ruchliwość odcinka szyjnego Mnosi 25 stopni swobody, co równe jest 41% całkowitej ruchliwości łańcucha p tematycznego kręgosłupa. 12 stopni swobody ma odcinek lędźwiowy. ^0zostałe 24 stopnic swobody przypadają na odcinek piersiowy kręgosłupa.

^P-mdji I A.: Physiologic articulairc (1982). Mcloinc S A Edileur. Dc mcdicine - Paris.