0000010

122 Fizykoterapia

Ryc. 34. Widmo częstotliwości drgań (Hz) i długości (nm) fal elektromagnetycznych, obejmujące zakresy mające zastosowanie w fizykoterapii (opracowano na podstawie B.V. Enraf-Nonius: Endolaser 474. Therapy Protocol. 2nd ed., June 1990, s. 10) ru odpowiedniej metody terapii, stanowią podstawę systematyki materiału w wielu podręcznikach. W latach 1864-1876 J.C. Maxwell opublikował elektromagnetyczną teorię światła. Natomiast w 1888 r. H. Hertz, który stworzył pierwszy generator fal krótkich, udowodnił, że szybkość rozchodzenia się fal elektromagnetycznych równa się szybkości światła, tj. 300 000 km/s. Wykazał tym samym podobieństwo drgań świetlnych i elektromagnetycznych. Z punktu widzenia fizykoterapii, czynniki fizyczne naturalne oraz sztucznie wytwarzane występują w widmie elektromagnetycznym, obejmującym też widmo słoneczne (ryc. 34). Widmo elektromagnetyczne może zatem stanowić podstawę usystematyzowania rożnych działów fizykoterapii, których czynniki mogą być mierzone według wspólnej miary, jaką jest długość fal i częstotliwość drgań. Długość fali jest wielkością odwrotnie proporcjonalną do częstotliwości drgań na sekundę. Długość fali oblicza się na podstawie wzoru:

L = C/V,

gdzie: L - długość fali, V - częstotliwość drgań na sekundę, C - szybkość rozchodzenia się fal elektromagnetycznych w próżni, równa szybkości światła, tj. 300 000 000 m/s.

Zróżnicowanie działania biologicznego fal o różnej długości stało się podstawą nie tylko nazewnictwa zabiegów, ale i produkcji generatorów wytwarzających fale elektromagnetyczne o różnej częstotliwości drgań i długości. W fizykoterapii są używane następujące określenia fal:

•    krótkie 100-10 m,

•    ultrakrótkie 10-1 m,

•    decymetrowe 100-10 cm,

•    centymetrowe 10-1 cm,

•    milimetrowe 10-1 mm.

Od tego poziomu rozpoczynają się zakresy promieniowań:

•    podczerwone (lub pozaczerwone) 1 mm - 1 mikrona,

•    światło widzialne 7700-3900 angstremów (A),

•    pozafioletowe (lub ultrafioletowe) 3900-1019-136 A,

•    rentgenowskie 136-1,4 A,

•    gamma (np. radu) fale krótsze 1,4-0,01 A.

Od długości fal zależą ich właściwości fizyczne i biologiczne. Uwzględniając widmo elektromagnetyczne fizykoterapię dzieli się na trzy działy: elektrolecz-nictwo, ciepłolecznictwo i leczenie energią promienistą.

•    Elektrolecznictwo jest przyporządkowane części widma, zaczynając od fal o długości nieskończonej i częstotliwości zerowej. Ta część widma odpowiada zwykłemu prądowi galwanicznemu. W następnym przedziale widma, tj. niskiej częstotliwości, mieszczą się dwie kategorie prądów stosowanych w elektroterapii, nazywane prądami małej i średniej częstotliwości. Do prądów o niskiej częstotliwości -