0000012(1)

GENETYKA

5. Geny i cechy można też podzielić ze względu na ich powiązanie z picia (por. Ryc. 81 D). Możliwości są tu następujące (dwie pierwsze już poznałeś):

o/l/l X aa d	O aa X aa d
T brązowc niebieskie	niebieskie brązowe
oczy oczy	oczy oczy
Ad	/la
wszystkie £ i o	wszystkie £ i °
brązowe oczy	brązowe oczy

Kierunek krzyżowania jest nieistotny. Gen A leży na autosomie i jego ekspresja jest taka sama u obu pici.

XX XY	XX	XY
O Asi x *(-) o	O aa	X A(-) d
czerwone białe	białe	czerwone
oczy oczy	oczy	oczy
XX XY	XX	XY
<j) Aa A(-) O	O Aa	a(-) d
wszystkie ^ i d czerwone oczy	+ ?oczy czerwone	cfoczy białe
Kierunki krzyżowania wskazują na sprzężenie
genu A z płcią.
0/1/1 >	aa d
brak	brak
łysiny	łysiny
O Ad	Aa d
brak	łysina
łysiny
Gen A ulega ekspresji jedynie u osobnika d — jest więc
zależny od płci.

A) dany gen leży w autosomie i jego ekspresja nie ma niczego wspólnego z picia. Wówczas jest on niezależny od pici:

B)    dany gen leży w heterosomach (praktycznie w X). Wówczas jest on sprzężony z picia:

C)    dany gen leży w autosomie, ale jego ekspresja zależy od rodzaju pici. Wówczas jest on zależny od pici (inaczej — związany);

6. W jednoczesnych analizach dziedziczenia większej liczby genów możliwości są następujące:

A) dane geny są niesprzężone ze sobą (leżą w różnych chromosomach);

B)    dane geny są ze sobą sprzężone (leżą w jednym chromosomie);

C)    dane geny leżą w jednym chromosomie i to w X. Wówczas będziemy mieli do czynienia z jednoczesnym sprzężeniem genów ze sobą i z płcią. Sytuacje takie nic są analizowane w szkole średniej, natomiast wcześniejsze (punkty'A i B) zostały już opisane w poprzednim rozdziale.

Hyc. SI D

Stopień pomazania genów z płcią — schemat poglądowy.

6. 1. Dziedziczenie jednogenowe

W tym podrozdziale przedstawione zostały przykłady śledzenia losów pojedynczych par al-leli, czyli dziedziczenie jednogenowc. Mimo prostoty przekazywania, efekty fenotypowe tego typu dziedziczenia mogą być rozliczne, np. takie jak zasygnalizowane wyżej w pkt. 1, 2, 4 oraz 5.

UWAGA: Ryciny ilustrujące przykłady zamieszczone poniżej różnią się nieco sposobami prezentacji danych. Wybór tego, który najbardziej będzie Ci pasował nie należy do mnie.

I. W przypadku cech autosomalnych:

Przykład 1: Dziedziczenie barwy sierści u bydła.

Krzyżowano ze sobą bydło dwóch ras różniących się barwą sierści. Osobniki jednej rasy miały sierść czarną, drugiej zaś czerwoną. Skrzyżowanie ich ze sobą dało w F, 243 osobniki (wszystkie o czarnej barwie sierści). Krzyżówka F, x F, dała w F_: 122 osobniki, z których 94 miało czarną sierść, reszta zaś czerwoną (por. Ryc. 82). W krzyżówce testowej, na 64 osobniki potomne. 35 miało sierść czarną, a 29 czerwoną. Odwracanie kierunku krzyżowania nie zmieniało wyników.

P:		'M czarne jj jy RR	y* rr	czerwone
G:		R , R ;	i • r, r
F,:		'W II J y czarne
	(F, X	ls F.)	r	Krzyżówka testowa
	Rr X	Rr		Rr X	rr
G:	R , r ;	R , r	G:	R , r ;	r, r
RR	Rr	Rr rr	RR	Rr	rr rr
F 2:	m	a ryprwonc	Ił r7nrn«*		m czerwone
Ilość	v/.ai ■ ■ v 94	: 28	Ilość:	35 :	29
Procentowo: 77%		: 23%	Procentowo:	54,7% :	45,3%
Penotypowo: 3		1	Penotypowo.	1 :	1
Genotypowo: 1		2 : 1	Genotypowo	1 :	1

Ru . S2 Wyjaśnienie krzyżówki jednogenowej bydła ras różniących sif barwą sierści.

Zacznijmy od tego. że dokonamy przeliczenia bezwzględnej liczby osobników na procenty i ułamki właściwe. Tak więc w F, 100% wykazywało czarną barwę sierści. W F_: nastąpiło rozszczepienie na czarne: 94 osobniki (77% całości) i czerwone: 28 osobników (pozostałe 23% całości F_;). Proporcje fenotypów były więc następujące — odpowiednio 94:28, czyłi ok. 3:1. W krzyżówce testowej proporcje wynoszą 35:29, co daje wartość zbliżoną do 1:1 (różnica może zostać pominięta ze względu na małą „wielkość próby”).

Wnioski:

1. Jest to dziedziczenie jednogenowe z dominacją całkowitą w obrębie analizowanego loeus (allcl A dominuje nad a: pokolenie wyjściowe było homozygotyczne).

125