0000020

ich jest zależne od ustawienia ciata dziecka w .przestrzeni. Te towarzyszące zmiany w napięciu mięśniowym są punktem wyjścia różnorodnych reakcji łańcuchowych. Jedna z nich, odruch Landaua, wykorzystywana jest do celów diagnostycznych.

Odruch Landaua

Najłatwiej go wyzwolić trzymając niemowlę ustawione poziomo z twarzą skierowąną w dól (badający obejmuje je za tułów). Pod wpływem odruchu błędnikowego dochodzi do uniesienia głowy dziecka, a w ślad za tym do łukowatego wygięcia tułowia i wyprostu kończyn w stawach biodrowych. Odruch pojawia się już w 5 miesiącu życia, a jako reguła obecny jest u zdrowego niemowlęcia począwszy od czwartego kwartału pierwszego roku życia. Badając zdrowe niemowlęta w różnych okresach życia można prześledzić kolejno wszystkie poprzedzające ten odruch stadia. Przedstawiono je w formie graficznej na ryc. 7, podając wiek występowania poszczególnych wzorców ustawienia ciała. Posługując się nimi można oceniać rozwój niemowlęcia.

4-6 m

6-24 m

Ryc. 7. Schematyczny rysunek ilustrujący kolejne wzorce ustawiania się ciała dziecka trzymanego poziomo z twarzą skierowaną ku dołowi. IV — wykształcony odruch Landaua

Reakcja spadochronowa

Odruch Landaua jest reakcją statyczną. Gdy ciału dziecka trzymanemu w takiej samej pozycji nadamy pewne przyśpieszenie, opuszczając je w kierunku podłoża, to począwszy od 8 miesiąca życia będzie ono ustawiało swoje kończyny i głowę na sposób skoczka spadochronowego zbliżającego się do ziemi. Reakcję tę nazywamy spadochronową (ryc. 8). Nie stanowi ona izolowanego odruchu, ale jest reakcją łańcuchową, w pewnym okresie rozwoju dziecka bardzo charakterystyczną i z tych względów przydatną w badaniu prawidłowości rozwoju ruchowego. Z uwagi na łatwość wywołania oraz dużą

Ryc. 8. Reakcja spadochronowa

„czułość” powinna ona znaleźć zastosowanie nie tylko w szczegółowym badaniu neurologicznym dziecka, ale także we wszelkiego rodzaju testach przesiewu, służących wstępnej ocenie dzieci.

Gdy przy wyzwalaniu reakcji ustawimy dziecko nie równolegle do podłoża, ale ukośnie, tak że głowa będzie znajdowała się niżej niż reszta tułowia, dziecko ustawi się w pozycji przypominającej np. psa lub kota w końcowym stadium skoku. Reakcja ta, nazwana gotowością do skoku, występuje u niemowlęcia już począwszy od 7 miesiąca życia.

* • *

Omówione powyżej mechanizmy rozwoju postawy u dziecka warunkują sposób jej badania. Jak już wyżej powiedziano, u niemowlęcia badamy nie postawę, ale ułożenie. Podstawę oceny stanowi układanie się dziecka w pozycji na plecach.

Do 6—8 miesiąca życia u zdrowych niemowląt w ułożeniu na plecach dominuje pozycja zgięciowa — kończyny dolne są zgięte i nieco odwiedzione, górne również zgięte, a przedramiona zawieszone w powietrzu. W pozycji tej odnaleźć można wpływ ułożenia płodowego.

Po 6—8 miesiącu życia niemowlę układa się z kończynami dolnymi nieco zgiętymi i odwiedzionymi. Pozycja ta, okre-

43