0000026

27

Odcinek szyjny kręgosłupa jako biomechanizm

3. Statyczne obciążenia zewnętrzne

Przybliżając badania do podstawowego problemu obecnej sesji, jakim jest biomechaniczna analiza czynności prowadzących do powstania zespołów bólów związanych z szyjnym odcinkiem kręgosłupa — przeprowadzono szacunkową analizę statycznych obciążeń.

Masa głowy stanowi 7,3% masy ciała ludzkiego (8). W warunkach fizjologicznych lordoza szyjna stwarza układ głowy i szyi, w którym ramię siły ciężkości głowy wynosi przeciętnie 10 cm (4, 7, 10). Stąd u człowieka dorosłego, o masie 60 kg, powstaje moment siły ciężkości głowy Q = 4,38 kG X 0,1 m = 0,436 kGm. Jest to nieduży moment, ale stale działający w sensie zginania głowy i szyi. Moment ten musi być równoważony przez mięśnie wytwarzające moment prostujący, a więc aktony mięśni tylnych. Wszelkie pochylenie ciała ku przodowi w różnych czynnościach zawodowych pociąga za sobą zwiększanie tego momentu siły ciężkości i dalsze zwiększanie równoważących je momentów sił mięśniowych. Analogicznie do lędźwiowego odcinka kręgosłupa, w poszczególnych połączeniach szyjnych wytwarzają się reakcje więzów, które są największe w dolnych połączeniach (2). Przez sumowanie się mogą doprowadzać do zmian przeciążeniowych w tkankach kręgosłupa szyjnego i trwałych zmian zniekształcających.

Znane klinicystom częstsze zmiany zniekształcające na poziomach C5—C₇ stają się w powyższym świetle uzasadnione. Równocześnie jednak staje się jasne i oczywiste liczniejsze nagromadzenie aktonów mięśniowych i ich funkcji właśnie na tych poziomach, zwłaszcza Cs/C₆ i C₆/C^. Jest to po prostu zwiększone biologiczne zabezpieczenie tych połączeń międzykręgowych. Zarazem jednak momenty sił rozwijane przez liczne aktony względem wymienionych połączeń międzykręgowych stwarzają dla nich większe obciążenie zarówno w warunkach statyki, jak i dynamiki.

PODSUMOWANIE I UWAGI KOŃCOWE

1. Szczegółowa analiza ruchliwości szyjnego odcinka kręgosłupa ujawniła nieco większą liczbę stopni swobody, niż to się zwykle przyjmowało: 24 obrotowe + 1 postępowy stopień swobody. Ta znaczna, jak na krótki 8-członowy łańcuch biokinematyczny ruchliwość, stwarza duże możliwości kinematyczne szyjnego odcinka kręgosłupa i głowy. Z drugiej strony jednak, w wielu czynnościach ruchowych ciała ludzkiego w życiu codziennym i pracy zawodowej, ruchliwość ta staje się zbędna i wszystkie stopnie swobody są odejmowane.

ancuch kinematyczny zamienia się wtedy w jeden człon. Obydwa warianty czynności są istotą biomechanizmu szyjnego odcinka kręgosłupa.

2- Biomechanizm ten jest obsługiwany przez dużą liczbę (107 aktonów) napę-^ow mięśniowych, o olbrzymiej łącznej funkcjonalności p„. = 1381 funkcji jednostkowych. Z tego około ²/₃ funkcji przypada na mięśnie tylne.

*ekszość aktonów i ich funkcji przypada na trzy dolne połączenia między-^ręgowe, z maksimum na poziomie Cg/C₇. Z jednej strony zapewnia to szczegól-_ża^eduże zabezpieczenie tych połączeń, z drugiej jednak — zwiększa ich obcią-mrm⁶ S'^!ami 9enerowanymi przez te aktony mięśniowe. Wyjaśnia to w znacz-^ stopniu częstsze zmiany zniekształcające na poziomach C_s—C₇. _du ‘ °^bciążenia statyczne, wynikające z momentu siły ciężkości głowy nie są ^{lecz stale}- z wyjątkiem pozycji leżących i rzadkich przypadków podpar-głowy.