0000026

5) poinformowaniu pacjenta o sposobie użytkowania przedmiotu i warunkach jego konserwacji.

Zasady te obowiązują również przy wydawaniu przedmiotów gotowych, wykonywanych standardowo.

Tylko tak zrozumiana i stosowana ortotyka ma sens i tylko wówczas spełnia ona swe zadanie, gdy centralnym punktem jej zainteresowania jest dobro pacjenta, a przedmiotem jej działalności są przemyślane pod względem konstrukcyjnym i solidnie wykonane ortezy.

Ortotyczne zaopatrzenie stopy

Obuwie stanowi część normalnego ubioru i chroni stopę przed urazami mechanicznymi oraz niekorzystnymi wpływami otoczenia. Jego kształt i sposób wykonania zmieniały się w ciągu lat zależnie od klimatu, zwyczajów środowiskowych, panującej mody, możliwości surowcowych i technologicznych oraz od wielu innych czynników. Noszone obecnie obuwie damskie różni się od męskiego wysokością obcasa .oraz związanym z tym ukształtowaniem spodu. Wysokość i kształt obcasa w obuwiu damskim ulega częstym zmianom, stosownie do panującej mody i często wbrew rozsądkowi. Różnorodne fasony wierzchniej części obuwia można sprowadzić do czterech zasadniczych typów, jakimi są: sandały, czółenka, półbuty i kamaszki. Pierwsze dwa typy nie mają w zasadzie zastosowania w budowie obuwia ortopedycznego. Półbuty bardziej estetyczne i lżejsze oraz łatwiejsze w zakładaniu pozostawiają swobodne ruchy w stawie skokowo-goleniowym, stosujemy je więc w zaopatrzeniu niektórych zniekształceń stopy, nie wymagających ochrony tego stawu. W większości jednak zniekształceń i schorzeń stóp stosujemy odpowiednio skonstruowane obuwie z cholewką sięgającą powyżej kostek.

Części składowe normalnego obuwia

Najniżej położoną część obuwia, na której spoczywa stopa, nazywamy spodem. Składa się ona z podeszwy, podpodeszwy i obcasa (ryc. 28). Podeszwa zewnętrzna, wykonana ze ścisłej skóry podeszwowej o grubości ok. 6 mm lub specjalnego gatunku gumy, powinna być elastyczna i nie może utrudniać zgięcia stopy w stawach śródstopno-paliczkowych. Odcinek podeszwy odpowiadający śródstopiu, zwany również glankiem, nie jest podparty na całej swej długości i dlatego wymaga wzmocnienia za pomocą elastycznego wióra lub sprężyny. Wynikiem tzw. niewydolności glanku w butach z wyższym obcasem jest jego wygięcie i odchylenie obcasa ku tyłowi.

Obcas w zasadzie nie jest konieczny w obuwiu dla normalnej stopy. Stał się on jednak częścią składową obuwia ludzi cywilizowanych, mają-

Ryc. 28. Części składowe buta: A — wierzch, B — spód; 1 — cholewka, 2 — nosek, 3 — zapiętek, 4 — podpodeszwa, 5 — obcas, 6 — zelówka, której przednia część jest nieco uniesiona od poziomu podłoża w celu ułatwienia przekolebania stopy, 7 — tylna część zelówki odpowiadająca głowom kości śródstopia, 8 — glanek, czyli część zelówki odpowiadająca śródstopiu.

/

cych specjalne wymogi statyczne i dynamiczne. Chroni on stopę przed wilgocią, gorącem i zimnem nie ze względu na złe przewodnictwo, lecz głównie na skutek zmniejszenia powierzchni zetknięcia stopy z ziemią i oddalenia zelówki od ziemi. Wysokość obcasa powinna być tak dobrana, aby stopa znajdowała się w położeniu pośrednim między skrajnym zgięciem podeszwowym a grzbietowym. Optymalna wysokość obcasa waha się w granicach 25—45 mm. W takim położeniu mięśnie stopy znajdują się w stanie zrównoważonego napięcia i są w pogotowiu do sterowania środkiem ciężkości ciała bez większego wysiłku. Przy chodzeniu na wysokim obcasie miednica ulega pochyleniu ku przodowi, zwiększa się lordoza odcinka lędźwiowego kręgosłupa, kifoza piersiowa ulega wyrównaniu. Sylwetka zyskuje na tym niewątpliwie, lecz postawa ta, trwająca latami, przyczynia się do przeciążenia mięśni grzbietu i w konsekwencji bólów krzyża. Dlatego też obuwie na bardzo wysokim obcasie, świetne na zabawę taneczną, nie nadaje się do codziennego chodzenia.

Podpodeszwa, zwana też branzlem, jest elementem łączącym spód obuwia z jego częścią wierzchnią, czyli cholewką.

Cholewkę wykonuje się z miękkiej skóry wierzchniej. Ma ona wzmocnienia usztywniające i utrzymujące kształt obuwia w obrębie noska i za-piętka. Typowym zapięciem obuwia jest sznurowanie, umieszczone wzdłuż grzbietowej powierzchni stopy i sięgające do połowy kości śródstopia. Wnętrze buta zawiera podszewkę i wyściółkę skórkową, mającą właściwości potochłonne.

Obuwie na stopę prawidłową

Złożona budowa stopy stwarza układ sprężystych łuków, których zadaniem jest przejmowanie i łagodzenie wstrząsów doznawanych w czasie chodzenia po twardym podłożu. Dla zachowania pełnej sprawności stopa wymaga odpowiedniej ochrony przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych oraz stworzenia jej optymalnych warunków funkcjonalnych. Krępowanie stopy nieodpowiednim i niewygodnym obuwiem wywiera na nią niekorzystny wpływ. Obuwie powinno więc być dobrze dopasowane w obrębie stępu, śródstopia i palców, nie powodując jednak

53