0000052

rębności fizjologiczne rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie lub z objawami dystrofii wewnątrzmacicznej (str. 21).

Ważne diagnostycznie jest ustalenie, czy mamy do czynienia z wodogłowiem nie wyrównanym (inaczej aktywnym), czy też z wyrównanym. O wodogłowiu aktywnym mówimy wtedy, gdy istnieje nadciśnienie w układzie komorowym. Doprowadza ono, jak wiemy, do stale zwiększającego się poszerzania komór mózgowych ze wszystkimi następstwami tego stanu. Po pewnym okresie trwania jednak wodogłowie aktywne może zostać zahamowane samoistnie lub pod wpływem leczenia. Ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego powraca do normy, nie obserwujemy stałego powiększania obwodu głowy, szwy czaszki zwężają się, ciemiączko przednie zapada, a po pewnym czasie zrastają się kości czaszki. Jako następstwo przebytego nadciśnienia pozostaje jednak uszkodzenia mózgu oraz powiększenie i deformacja głowy.

To stadium wodogłowia nazywamy wyrównanym. Powstała równowaga związana z różnorodnymi mechanizmami, takimi jak zanik splotów naczyniówkowych, wytworzenie się drogi obocznego krążenia, nie zawsze jest trwała. Pod wpływem urazu lub zakażenia wodogłowie może ulec dekompensacji.

U dzieci z wodogłowiem stwierdzamy różnorodne objawy neurologiczne. Ze zmianami wywołanymi samym zespołem wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego mogą bo wierny spól-istnieć zaburzenia związane przyczynowo z procesem -chorobowym, który doprowadził do wodogłowia. Objawami uwarunkowanymi samym wodogłowiem są zazwyczaj ogólne zaburzenia w rozwoju psychoruchowym dziecka, a także objawy zespołu móżdżkowego. W bardziej zaawansowanych przypadkach może występować niedowład spastyczny kończyn dolnych, lub też dolnych i górnych. Spostrzega się również zaburzenia ze strony nerwów gałkorucjhowych (najczęściej nerwu VI). Rozwój umysłowy tych dzieci mimo niekiedy bardzo zaawansowanego wodogłowia tylko rzadko wykazuje objawy głębszego upośledzenia. Zaburzenie dotyczy głównie funkcji z zakresu koordynacji wzrokowo-ruchowej, wyobraźni przestrzennej, myślenia abstrakcyjnego, natomiast dobrze zachowana jest inteligencja słowna. Dzieci te mają na ogół pogodny nastrój przy nieco oTiYriżonym krytycyzmie, są wie-lomówne. Te bardzo charakterystyczne objawy wodogłowia nazwane zostały przez autorów szwedzkich coctail party-syn-drom.

Wodogłowie można leczyć tylko metodą chirurgiczną. Najbardziej rozpowszechnione jest wytworzenie przecieku płynu mózgowo-rdzeniowego między komorą boczną mózgu a prawym przedsionkiem serca za pomocą zestawu cewników z tworzyw sztucznych zwanych silikonami. Do zestawu wmontowany jest rodzaj wentyla, tzw. zastawka, warunkująca jednokierunkowy i regulowany odpowiednio do poziomu ciśnienia w komorach przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego do układu naczyniowego (ryc. 20).

Ryc. 20. Schemat wytworzenia przecieku płynu mózgowo-rdzeniowego z komory bocznej mózgu do prawego przedsionka serca przy użyciu zastawki Pudeza-Heyera.

Warunkiem powodzenia tej metody leczenia, przez które należy rozumieć nie tylko opanowanie aktywnego wodogłowia, lecz także zapobiegnięcie uszkodzeniu mózgu, jest możliwie najwcześniejsze zakwalifikowanie dziecka do zabiegu operacyjnego. Ze względu na konieczność wykonania takich badań, jak odma czaszkowa, pomiary ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego, kwalifikacja ta musi być przeprowadzana w warunkach szpitala specjalistycznego, a sam zabieg wykonany na oddziale chirurgii dziecięcej bądź neurochirurgii.

Należy podkreślić, że istnienie zmian zapalnych w o.u.n. oraz masywniejszych krwawień stanowi przeciwwskazanie do leczenia chirurgicznego.

Liczne i już długoletnie obserwacje nad dziećmi leczonymi przeciekiem komorowo-przedsionkowym wykazują, że wiele z nich rozwija się prawidłowo. Nawet u tych dzieci, którym zabieg operacyjny wykonano już w stadium bardzo nasilonego wodogłowia, spostrzega się znaczną i stałą poprawę

107