0000061

Teoria mechaniczna uzależnia powstanie tarczy zastoinowej od ucisku żył w obrębie pochewki n. wzrokowego i powstałego stąd zastoju żyl-nego, od utrudnionego odpływu płynu mózgowo-rdzeniowego z przestrzeni podpajęczynówkowej pochewki n. wzrokowego i od zastoju limfy na skutek przekrwienia w żyle środkowej siatkówki.

Idzie o to, iż n. wzrokowy w swym odcinku śródkanałowym i śród-oczodołowym otoczony jest pochewką składającą się z trzech błon, stanowiących przedłużenie opon mózgowych twardówki, pajęczy nówki i naczyniówki. Pomiędzy tymi błonami znajdują się przestrzenie będące przedłużeniem przestrzeni podoponowych mózgu. Nerw wzrokowy jest więc na tym odcinku otoczony naczyniówką, ponad którą w przestrzeni podpajęczynówkowej znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy. Wszelkie zmiany w dynamice płynu mózgowo-rdzeniowego śródczaszkowego, a więc: w przestrzeni podpajęczynówkowej oraz w komorach mózgowych, odbijają się na stanie hydrodynamiki płynu mózgowo-rdzeniowego zawartego w przestrzeni podpajęczynówkowej pochewki n. wzrokowego, a pośrednio na stanie żyły środkowej siatkówki, przenikającej poprzez przestrzeń podpajęczynówkową pochewki n. wzrokowego do żyły ocznej górnej (vena ophthalmica superior). W razie wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego odpływ krwi żylnej z siatkówki jest utrudniony, co prowadzi do obrzęku tarczy i przepełnienia żył siatkówki. J. Sobański dowiódł eksperymentalnie, iż podwiązanie żył n. wzrokowego powoduje znaczny obrzęk tarczy n. wzrokowego. Badania J. Sobańskiego, zapoczątkowane przez P. Bailliarta, wskazały nadto, iż istnieje ścisła współzależność poziomu ciśnienia w żyle środkowej siatkówki oraz poziomu ciśnienia śródczaszkowego. Dlatego to badając ciśnienie w żyle środkowej siatkówki ustalić można wysokość ciśnienia śródczaszkowego oraz jego wahania.

Teoria naczynioi uchowa przyjmuje, iż tarcza zastoinowa jest wynikiem zmian w świetle naczyń siatkówki. Niskie ciśnienie rozkurczowe tętnicy środkowej siatkówki przy prawidłowym ciśnieniu śródgałko-wym i jednoczesnym wzroście ciśnienia żylnęgo siatkówki staje się po--wodem wystąpienia tarczy zastoinowej.

Teorie intoksykacyjna i infekcyjna przypisują czynnikom toksycznym oraz obrzękowi mózgu znaczenie w powstawaniu tarczy zastoinowej.

Występowanie tarczy za stoi nowej

Tarcza zastoinowa najczęściej występuje we wszystkich sprawach chorobowych, którym towarzyszy wzrost ciśnienia śródczaszkowego, a więc przede wszystkim w nowotworach, ropniach, pasożytach oraz krwiakach podtw-ardówkowych śródczaszkowych. Pamiętać jednak na-leż\ o tym, iż w 25- 30% gazów śródczaszkowych nie stwierdza się tarczy zastoinowej. Zdarza się to szczególnie w guzach łagodnych, zwłaszcza w oponiakach. które rosną powoli i wyżlabiająe sobie w mózgu niszę, umożliwiają przystosowanie się jego do guza. Innym razem nowotwór mózgu jest tak złośliwy i rośnie tak szybko, iż badanie cho-

52