0000083(4)

żenię tętnic siatkówki, rozszerzenie i wężykowatość najdrobniejszych żył oraz pojawia się objaw skrzyżowania J stopnia. W okresie II (zmian organicznych w ścianach naczyń krwionośnych siatkówki) następuje dalsze zwężenie tętnic oraz stopniowo nasilające sic zgrubienie ich ścian, co uwidacznia się w objawie skrzyżowania II stopnia, wreszcie zgrubienie ścian żył siatkówki, co wyraża się w objawie skrzyżowania III stopnia (wg Sobańskiego), odpowiada to objawowi Gmina II stopnia. W okresie III (zmian organicznych w siatkówce i nerwie wzrokowym) pojawiają się obok wybroczyn tętniczych w siatkówce również, ogniska wysiękowe, drobne, żółtawe o ostrych granicach, zazwyczaj przy powolnie pogarszającym się stanic ogólnym chorego, lub ogniska białe puszyste (tzw. „waciasle”), przy nagłym i wybitnym pogarszaniu się stanu ogólnego. Pojawienie sic tych ognisk w siatkówce w większej ilości i powiększające się ich wymiary przemawiają za przejściem procesu w fazę złośliwą. Objawy te najlepiej ujmuje rozpoznanie „rełinitis hypertonica”. Jeżeli sprawa rozszerzy się również na tarczę nerwu wzrokowego, która wówczas ulega przekrwieniu, zatarciu granic i obrzękowi zapalnemu, to rozpoznać należy retinopathia hypertonica.

Interesujące jest, że w okresie II nadciśnienia tętniczego krwi uciśnię-cie nie zmienionej jeszcze żyły przez tętnicę o napiętych i miażdżycowo zmienionych ścianach prowadzi do powstania zakrzepu przyściennego gałęzi żyły środkowej siatkówki z wylewami ż.ylnymi, obrzękiem zasto-inowyrn oraz do zapalenia siatkówki, z tendencją do wchłaniania się wybroczyn. Może to spowodować omyłkowe, zbyt wczesne rozpoznanie okresu III. Jeżeli powstaną także uciśnięcia żył w 1 lub 2 miejscach na krawędzi tarczy nerwu wzrokowego, to obrzęk zastoinowy obejmie cala tarczę i powstanie (okres II) obraz tarczy zastoinowej, przyczyniając się do błędnego rozpoznania fazy złośliwej okresu III i niewłaściwego leczenia chorego.

ZAKRZEP ZATOK ŻYLNYCH OPONY TWARDEJ MÓZGU

Stany śpiączkowe lub zamroczeniowe towarzyszą nieraz sprawom zakrzepowym zatok żylnych opony twardej mózgu. Odróżniamy zakrzepy pierwotne oraz wtórne zatok żylnych opony twardej mózgu. Zakrzepy pierwotne zdarzają się rzadko i zazwyczaj są jałowe. Spostrzega się je u niemowląt w razie długotrwałej biegunki lub wymiotów oraz u osób starszych w stanach znacznego wyniszczenia na skutek długotrwałych chorób zakaźnych lub spraw nowotworowych. Najczęściej bywa zajęta zatoka strzałkowa górna (sinus longitudinalis s. sagittałis superior). Zakrzepy wtórne, zwykle zakaźne, są następstwem rozmaitych spraw ropnych ustroju. U matek po porodzie rozwija się niekiedy zakrzepica żylna opony twardej mózgu. Przypuszcza się, że przyczyną tego jest wzmożona

31* 483