0057

łamacze). Rozważa się możliwość instalowania, w celach naukowych, reaktorów na powierzchni niektórych planet.

W krajach o dużych zasobach źródeł energii konwencjonalnej (węgiel, ropa) energia jądrowa jest jeszcze w obecnej chwili nieco kosztowniejsza. Należy jednak pamiętać, że przy bardzo szybkim ostatnio rozwoju techniki zasoby surowców energii konwencjonalnej gwałtownie maleją, tak że rozwój energetyki jądrowej stanowi już dziś ważny problem dla rozwoju ludzkości.

Andrzej Pilawski

2. CZĄSTECZKA

2.1. Wiązania chemiczne

Cząsteczki, inaczej molekuły lub drobiny, powstają przez połączenie się atomów tych samych względnie różnych pierwiastków w samodzielne układy dwu-, trzy- lub wieloato-mowe. Cząsteczkowy charakter substancji najwyraźniej występuje w gazach, mniej wyraźnie w cieczach, a zupełnie zatraca się w kryształach jonowych. Siły wiążące atomy są różnego charakteru. W związku z tym rozróżnia się wiązania jonowe (elektropo-larne, heteropolarne) oraz kowalencyjne (atomowe, homeopolarne). Szczególny rodzaj wiązań kowalencyjnych to wiązania koordynacyjne.

Wiązania jonowe. Atomy różnych pierwiastków cechuje różna tzw. elekt r o uje inność, związana z tendencją do odbierania elektronów walencyjnych atomom innych pierwiastków. Atomy o większej elektroujemności przejmują elektrony walencyjne od atomów o elektroujemności mniejszej. Pierwsze, z nadmiarem elektronów, stają się jonami ujemnymi, drugie, z niedomiarem — dodatnimi. Obydwa jony przyciągają się siłami elektrycznymi i tworzą silnie związaną cząsteczkę. Elektroujemność różnych pierwiastków jest różna, szczególnie dużą elektroujemność wykazują pierwiastki grupy Yłł. którym brak jednego elektronu do oktetu. Natomiast małą elektroujemność mają pierwiastki ł grupy z jednym elektronem walencyjnym (nie licząc wodoru). Typowym związkiem jonowym jest chlorek sodowy

Na+ -r Cl- = NaCl

Cząsteczki o wiązaniach jonowych występują jako samodzielne tylko w stanie lotnym, to jest w stanie pary. W stanie stałym zatraca się ich indywidualność.

Wiązania kowalencyjne. Wiązania kowalencyjne nie dają się wyjaśnić tak poglądowo jak jonowe. Jedynie mechanika kwantowa rzuca pewne światło na szczególny charakter sit wiązań kowalencyjnych, występujących nawet między dwoma jednakowymi atomami. Atomy o pewnej konfiguracji elektronowej, gdy znajdą się dostatecznie blisko siebie, mogą wytworzyć wspólną, wiążącąjc chmurę elektronową. Na przykład dwa atomy wodoru; wokół obydwu protonów tworzy się wspólna chmura elektronowa, obydwa elektrony są wspólną własnością tak powstałej cząsteczki H₂ (ryc. 2.1).

Chmura wiąże obydwa atomy w przypadku, kiedy elektrony wiążące tworzą parę anty-

63