0254

wych informacji. Niemniej stosuje się w praktyce wszystkie trzy odprowadzenia, pewien nadmiar informacji zapewnia wiarygodne wyniki.

Krzywe otrzymane za pomocą elektrokardiografu, zwane eiektrokardiogramami, wyrażają zmiany napięcia między miejscami przyłożenia elektrod. Elektrokardiogramy odpowiadające odprowadzeniom odpowiednio I, II, III są uwidocznione na ryc. 13.16. Elektrokardiogramy zawierają ważne informacje ułatwiające diagnostykę czynności serca. Informacje te dotyczą układów pobudzających serce, jak i przewodzących pobudzenia. Uchwytne zakłócenia czynności tych układów objawiają się w postaci deformacji krzywych ekg. Elektrokardiografia, jak to stwierdzimy, pozwala także na przybliżone określenie anatomicznego położenia serca. Stosując odprowadzenia z klatki piersiowej można także otrzymać informacje dotyczące zjawisk depolaryzacyjnych, jak i repolaryzacyjnych przedniej ściany serca. Elektrody przykłada się wtedy do określonych miejsc na klatce piersiowej (6 standardowych odprowadzeń V, Wilsona). Drugą elektrodę (zerową) stanowi wówczas punkt połączony poprzez opory 5000 O z elektrodami kończynowymi. Tego rodzaju odbiór nosi czasami nazwę unipolarnego (w stosunku do elektrody zerowej), w odróżnieniu od bipolarnego (między dwoma miejscami na powierzchni ciała). Istnieje wiele innych sposobów odprowadzeń w praktyce rzadziej stosowanych.

Diagnostyka elektrokardiograficzna kształtowała się w zasadzie na drodze empirycznej. Konfrontowano po prostu charakterystyczne cechy elektrokardiogramów z określonymi symptomami chorobowymi. Znacznie trudniejszą sprawą było teoretyczne wyjaśnienie powstawania krzywej ekg oraz powiązania jej z czynnością serca. W pewnym zakresie wyjaśniają to zagadnienie przebiegi potencjałów czynnościowych serca.

13.7.2. Potencjały czynnościowe serca

Włókno mięśnia sercowego, tak jak każda komórka, ma w stanie nie pobudzonym potencjał spoczynkowy. Różnica potencjałów po obu stronach błony wynosi około 90 mV. Przyjmując potencjał strony zewnętrznej błony jako zerowy, od strony wewnętrznej potencjał jest wtedy równy około —90 mV. Tę spoczynkową różnicę potencjałów można zmierzyć miliwoltomierzem o dostatecznie dużym oporze własnym posługując się odpowiednimi mikroelektrodami (rozdział 9.3.2). Jedną elektrodę wkłuwa się przez błonę do wnętrza komórki, a drugą przykłada do jej zewnętrznej powierzchni. Podczas pobudzenia błonowa różnica potencjałów ulega charakterystycznym zmianom, pojawia się potencjał czynnościowy. Przebieg potencjału czynnościowego dla włókna mięśnia sercowego oraz dla węzła zatokowo-przedsionkowego przedstawiono na ryc. 13.12.

Ryc. 13.12. a — Potencjał czynnościowy włókna mięśnia sercowego; b — potencjał czynnościowy węzła zatokowo-przedsionkowego.