0000181

182

S. Grochmal

kończyn. Badanie psychiatryczne daje w wyniku rozpoznanie nerwicy hipochondrycznej i histerycznej.

Badaniem przedmiotowym stwierdza się ograniczenie ruchów szyją, skurcz i napięcie mięśni karku. Badanie radiologiczne wykazuje wygładzenie lordozy lub przejście w kifozę. Czucie nie wykazuje zwykle upośledzenia.

Obraz kliniczny podobny jest bardzo do obrazu spotykanego w niestabilności kręgosłupa, przy której występuje również stan stałego napięcia mięśni ograniczający nadmierną ruchomość kręgosłupa.

Jeśli uprzytomnimy sobie różnorodność przyczyn i dynamikę przebiegu poszczególnych postaci zespołu bólów, jasną się stanie rzeczą, że profilaktyka powinna być wczesna i wielostronna. Nawiązując do najczęstszej postaci, jaką jest napięciowy ból karku i głowy w części potylicznej z szeregiem objawów towarzyszących spotykamy u ²/₃ chorych z nieurazowymi dolegliwościami w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa, należy profilaktykę rozpocząć od wybranych grup ludności, opierając się na przewidywanych w przyszłości zmianach chorobowych, z uwzględnieniem czynników psychosomatycznych, wykonywanej pracy zawodowej i trybu życia.

Szczególnie podatne na zabiegi profilaktyczne są stany wzmożonego napięcia mięśniowego w następstwie przeciążenia fizycznego, wadliwej postawy, przetrwałych skurczów mięśniowych, cieśni górnego otworu klatki piersiowej (zespół żebrowo-obojczykowy, zespół mięśnia pochyłego, zespół żebra szyjnego) i rozciągnięcie wiązadeł oraz torebek stawowych.

Profilaktyka jako działanie o charakterze psychosomatycznym ma na celu integracyjny wpływ na narząd ruchu, czynności autonomiczne, na mechanizmy kontrolne i adaptacyjne układu nerwowego dla osiągnięcia stanu odprężenia drogą modyfikacji napięcia mięśniowego i koncentracji psychicznej.

Umiejętność dowolnego rozluźniania mięśni wiąże się z możliwością zwiększenia wydolności wysiłkowej w różnych dziedzinach pracy zawodowej, z uzyskaniem przez zawodników optymalnej formy sportowej. Główne kierunki działania obejmują usuwanie istniejących lub zagrażających zaburzeń psychosomatycznych poprzez kontrolę napięcia mięśniowego i stan relaksacji.

W fazie wstępnej, stanowiącej wprowadzenie do ćwiczeń, program ten obejmuje próby rozluźnienia mięśniowego, przeciwdziałanie ruchowi czynnemu (rozluźnienie bierne) oraz próby oddychania relaksacyjnego.

W fazie drugiej, obejmującej ćwiczenia właściwe, główny nacisk powinno kłaść się na ćwiczenia grawitacyjne, ćwiczenia regulacyjne czynności serca, kontrolę oddychania i kontrolę krążenia w obrębie głowy.

Trzecią fazę stanowi rozluźnienie narządu wzroku i aparatu artykulacyjnego (głosu).

Metoda relaksacji w obrębie mięśni kręgosłupa szyjnego korzysta z technik psychosomatycznych, związanych dość często z technikami orientalnymi (system Jogi, Buddy i Zen). Pierwszy stopień obejmuje stan rozluźnienia koncentracyjnego, drugi — stan rozluźnienia kontemplacyjnego, a trzeci — stan rozluźnienia refleksyjnego. Uzupełnieniem tych metod są metody oparte na uświadomieniu sobie schematu ciała i narządów wewnętrznych w układzie przestrzennym (metoda Gerdy Aleksander) oraz na blokowaniu odcinków bólowych w pozycjach pośrednich, neutralnych (metoda Troisiera).

W praktyce ćwiczenia profilaktyczne mają na celu rozwijanie czucia pro-prioceptywnego (mięśniowego, kostnego, ścięgnowego i stawowego) oraz kine-stetycznego (czucie ruchu), dającego obraz ciała w układzie przestrzennym, w rożnych postawach i kontaktach z otoczeniem.

Ruch jest stosowany jako czynnik stymulujący fazę następną, fazę rozluźnię-