0311

Siła, jaką działa pole na wodę, zależy od stopnia adsorpcji jonów na przegrodzie, tzn. od elektrycznej warstwy podwójnej, a tym samym od potencjału £, a te, jak wiemy, uwarunkowane są rozkładem ładunków elektrycznych w pobliżu granicy faz. Stan równowagi adsorpcyjnej jonów na powierzchni kapilary i jonów w roztworze zależy od przenikalności

Ryc. 17.9.a—Elektroosmotyczny przepływ cieczy z naczynia lewego do prawego; b - model kapilary z rozkładem jonów na jej ściankach i w roztworze.

elektrycznej cieczy. W przypadku cieczy o małych wartościach przenikalności elektrycznej, jak chloroform, benzen, dwusiarczek węgla, elektroosmozy praktycznie nie stwierdza się.

Ciśnienie elektroosmotyczne w przypadku przegrody wykonanej ze szklanych kapilar o promieniu r wyraża się wzorem

P =

2&U

Ttr²

17.21

gdzie:

s — przenikalność elektryczna cieczy,

U — przyłożone napięcie.

Z zależności tej wyznaczyć można doświadczalnie potencjał dzeta. Dla większości układów wartość jego waha się w granicach ±50 mV. Znaczenie potencjału £ w układach biologicznych, chociaż niedostatecznie jeszcze poznane, z całą pewnością jest duże. Tstnienie jego zapobiega np. aglutynacji erytrocytów. Nie wykluczone, że dzięki niemu krwinki w naczyniach krwionośnych spychane są podczas ruchu ku osi naczynia dla zmniejszenia oporów tarcia.

Elektroosmozie przypisuje się transport wody przez błony komórkowe. Zjawisko to, jak pokazały badania Bowlinga, może być siłą napędową przy transporcie niektórych substancji w roślinach itp.

Elektroforeza polega na ruchu naładowanych cząstek fazy rozproszonej względem nieruchomego ośrodka dyspersyjnego pod wpływem przyłożonego pola elektrycznego. Gdy cząstki koloidalne naładowane są dodatnio, wędrują do katody (kataforeza), a naładowane ujemnie — do anody (anaforeza). Elektroforeza pozwala na oznaczanie ładunku cząstek