0346

Zakres zastosowania w podstawowych badaniach biochemicznych, jak również różnorodność typów tych urządzeń są bardzo szerokie. W diagnostyce klinicznej, jak i w pracy laboratoryjnej, wiele ze stosowanych metod optycznych opiera się na badaniach, w których najczęściej chodzi o pomiary lub porównywania natężeń światła. Do tego samego rodzaju badań służą kolorymetry. Podobnie jak poprzednie, również i to urządzenie działa w oparciu o prawo absorpcji światła. W szczególnym przypadku absorpcji (prawo Lamberta--Beera), stężenia danego roztworu barwnego przy jednakowym pochłanianiu światła, są w stosunku odwrotnym do grubości warstw pochłaniających. Z pomiaru tych ostatnich. przy' znajomości jednego ze stężeń (wzorcowego) można określić stężenie drugiego (badanego) roztworu. Pomiar sprowadza się do zmiany grubości warstwy jednego z roztworów do tego stopnia, by pochłanianie światła w obydwu roztworach było jednakowe. Porównywanie natężeń światła odbywa się wizualnie, w sposób subiektywny. Niektóre z urządzeń pozwalają na wykluczenie subiektywnych obserwacji przez zastosowanie do pomiaru natężenia światła fotokomórek lub fotoogniw.

18.2.4. Metody endoskopowe

Do innych metod optycznych zasługujących na wzmiankę należą, stosowane w okulistyce, laryngologii i innych dyscyplinach klinicznych, badania oparte na prawach optyki geometrycznej.

Stosowane tu przyrządy oparte w swej konstrukcji na soczewkach, pryzmatach czy zwierciadłach służą do wizualnych obserwacji różnych wnętrz (jam) organizmu. Do najprostszych należą tu: oftalmoskdp, laryngoskop i inne tzw. „wzierniki'’, które w swej konstrukcji mają oprócz źródła światła jedynie soczewkę (lupa) lub zwierciadło wklęsłe. Również bardzo proste w budowie są endoskopy — służące do obserwacji wnętrza pęcherza moczowego (cystoskop), przewodu oddechowego (bronchoskop), przewodu pokarmowego (gastroskop) itp. Obserwowane wnętrze oświetlane jest za pomocą źródła światła w postaci maleńkiej żaróweczki, znajdującej się na końcu rurki endoskopu i wprowadzonej do będącego przedmiotem badań narządu. Po odbiciu się od ścian badanego narządu światło kierowane jest za pomocą układu soczewek i pryzmatów, znajdujących się w rurce, do jej drugiego końca, gdzie umieszczona jest kamera (fotograficzna lub filmowa) lub też dokonuje się wizualnych obserwacji. Zastosowanie falowodów optycznych. zamiast sztywnych rurek, daje znacznie większe możliwości badawcze w tej dziedzinie. Rurka endoskopu jest wtedy elastyczna, giętka — przez co daje możliwość większej penetracji różnych jam i zagłębień. Ponieważ włókna zbudowane są w ten sposób, że ich rdzeń ma większy współczynnik załamania światła niż otoczka, przeto przechodzący przez endoskop promień świetlny ulega wielokrotnym całkowitym odbiciom wewnętrznym na granicy tych dwóch ośrodków (gatunków szkła), w związku z czym może przebiegać wzdłuż drogi wyznaczonej przez zagięty falowód. Światło oświetlające badany obiekt — po odbiciu od niego — wraca falowodem do obserwatora. Daje to duże możliwości obserwacji procesów zachodzących we wnętrzu organizmu, a nawet ich rejestrowania za pomocą kamer fotograficznych.

352