kscan
90

jego skład, a ma to podstawowe znaczenie np. w badaniach płynów ustrojowych i badaniach biochemicznych. Stężenie jonów wodorowych ma zasadnicze znaczenie dla przebiegu wielu reakcji chemicznych i procesów biochemicznych. Dlatego pomiary pH należą do najczęściej wykonywanych analiz chemicznych. Metoda potencjometryczna oznaczania pH polega na pomiarze siły elektromotorycznej ogniwa złożonego z elektrody wskaźnikowej i porównawczej zanurzonych w roztworze badanym. Opracowano wiele elektrod wskaźnikowych czułych na jony wodorowe, jednak w analizach rutynowych podstawowe znaczenie ma elektroda szklana, a z elektrod porównawczych NasEK.

Zależność SEM ogniwa pomiarowego od aktywności jonów wodorowych

można wyrazie wzorem:
RT -^(ogniwa) E H ln U(jj^+)	(10.32)
lub
^(ogniwa) = E* + 0,0591 loga(H^+)	(10.33)

(0,0591 V = S)

E* jest stałą obejmującą standardowy potencjał elektrody szklanej, potencjał elektrody odniesienia, a także potencjały dyfuzyjne. Wiemy, że pH to:

pH = —log a_(H+)

Stąd

^(ogniwo) = E*- 0,0591 pH    (10.34)

SEM ogniwa jest zatem funkcją pH. Jednak ze wzoru tego nie można w sposób bezpośredni wyliczyć pH, gdyż wartość E* jest zmienna ze względu na zmianę w czasie potencjału standardowego elektrody szklanej. Dlatego też pomiary pH są pomiarami porównawczymi. Porównujemy SEM ogniwa roztworu badanego z SEM ogniwa roztworu wzorcowego (buforu). Wówczas:

X X i * II	(10.35)
Ewz = E* - ópHwz	(10.36)
E — E„7
PHX - PHWZ = ^x-5	(10.37)

Równanie to stanowi podstawę oznaczeń za pomocą pH-metrów, czyli przyrządów zaopatrzonych w skalę pH. Pomiar sprowadza się do wy skalowania przyrządu za pomocą dwóch roztworów buforowych o znanym pH, a następnie na pomiarze pH roztworów badanych. Zależność SEM ogniwa od pH jest linią prostą, a zatem kalibracja ma na celu ustalenie nachylenia tej krzywej, jak to przedstawiono na rys. 10.17.

198