1299076026

Wesele 137

ności. Ma to szczególne znaczenie, kiedy wśród tańczących kobiet są panny, co w oczywisty sposób może wpłynąć na późniejsze zawiązywanie się małżeństw.

Pokaz taneczny⁹ przeradza się czasem w rodowe zawody taneczne. Oficjalnie nie ma rywalizacji pomiędzy poszczególnymi grupami rodowymi (rodzinnymi), niemniej jednak oglądając zapisy wideo z tańców, można odnieść inne wrażenie. Respondenci potwierdzają ponadto, że obecnie coraz częściej do tańca czy śpiewów wywołuje się cale grupy Romów zamieszkujących konkretne miasta. Na przykład starszyzna mówi, że „teraz Włocławek nam zatańczy”, to wszyscy ci, którzy przyjechali z Włocławka, wychodzą na parkiet i wykonują pokaz (tańczą, śpiewają). W ten sposób wywołuje się wszystkie „miasta” (Ber. 2). Na przykład przyjechali Romowie z miejscowości X, zaczynają tańczyć, chwaląc się jednocześnie swoimi umiejętnościami i delegując do tańca najlepszych spośród siebie. Romowie z miejscowości Y, może nawet gospodarze przyjęcia, nie chcąc pozostać w tyle, również proszą lub nakazują tańczyć najlepszym tancerzom z ich rodziny. Efektem takich zawodów ma być nie zdobycie nagrody, ale przede wszystkim dobra zabawa (Les. 2). Oczywiście takie zawody taneczne składają się z tańców o charakterze pokazu, toteż każdy taki taniec sam w sobie niesie realizację innych funkcji (nie tylko ludycznych).

Taniec w formie pokazu może więc nie tylko sankcjonować zawarcie małżeństwa przez samą swą obecność w obrzędowości bądź przez wykonanie tańca przez pana młodego (młodą) i wskazanie na jego (jej) dojrzałość fizyczną i społeczną. Jakość wykonanego pokazu ma również świadczyć o atrakcyjności fizycznej i gotowości do założenia rodziny przez innych niezamężnych i nieżonatych tancerzy. Niejednokrotnie respondenci powtarzali w swych wypowiedziach, że swojego partnera poznali podczas większego spotkania Romów, często połączonego z tańcami. Biorąc pod uwagę to, że wykonanie tańca tradycyjnego związane jest z realizacją wielu zaleceń co do stroju, formy wykonania¹⁰, właściwe wykonanie tańca ma znaczenie edukacyjne, budzi powszechne uznanie i świadczy o poszanowaniu tradycji, a co za tym idzie — o dojrzałości społecznej tancerza. W przypadku wykonywania pokazu, którego adresatem jest konkretna osoba obecna na weselu, taniec lub śpiew staje się specyficzną formą daru, którego celem jest okazanie szacunku adresatowi pokazu. Podobną funkcję pełnią niektóre przemówienia i głośna wymiana grzeczności.

Już w latach siedemdziesiątych XX wieku etnografowie i etnolodzy polscy zwrócili uwagę na dość wysoką podatność różnych form zwyczajowych (również tych obecnych w obrzędach) na zanikanie czy modernizację. I tak np. polska muzyka ludowa w czasie trwania wesel została ograniczona tylko do pewnego momentu wesela, towarzysząc oczepinom, oraz do formy — przyjmując postać przyśpiewek o charakterze humorystycznym". Stopień wykorzystania w weselu romskim

⁹    Por. A. J. Kowarska, Taniecw kulturze Romów dawniej i dziś, „Dialog-Pheniben” 1999, nr 1, s. 33-42.

¹⁰    Patrz A. J. Kowarska, Proces..., s. 3-8.

¹¹    K. Kwaśniewicz, Przemiany zwyczajów ludowych. Problemy i refleksje, „Lud” 1977, t. 61, s. 122-129.