77573 img429 (5)

_D. Chlebna-Sokół, D. Kardas-Sobantka_

poruszające się przedmioty. Ma to istotne znaczenie dla wczesnego wykrycia niedowidzenia.

Zwraca się uwagę na kształt, symetrię i budowę nosa, barwę skóry, drożność i zachowanie się nozdrzy przy oddychaniu.

Drożność można ocenić przy uciśnięciu z zewnątrz kolejno każdego przewodu i polecając dziecku wciągnąć powietrze. Badanie przewodów i małżowin nosa jest możliwe przy użyciu wziernika.

Wydzielina z nosa może być surowicza (nieżyt alergiczny i ostry zapalny), śluzowa, śluzowo-ropna (stany zapalne błony śluzowej nosa, migdałka gardłowego, zatok, obecność ciała obcego) lub krwista. Krwawienie występuje przy zmianach miejscowych naczyń, w skazach krwotocznych i po urazach.

U niemowląt często występuje sapka; na skutek nawet niewielkiego obrzęku lub obecności wydzieliny w wąskich przewodach nosowych dochodzi do zwężenia drogi przepływu powietrza, co słychać podczas oddychania.

Przy badaniu uszu ogląda się małżowiny uszne - symetrię i kształt małżowin, wygląd skóry, obecność wydzieliny w przewodach słuchowych. Wartość diagnostyczna bolesności przy ucisku skrawka ucha i wyrostka sutkowatego dla rozpoznania zapalenia ucha środkowego jest mało przydatna. Rozstrzygające znaczenie ma oglądanie błony bębenkowej wziernikiem w odpowiednim oświetleniu.

W orientacyjnym badaniu słuchu (n. VIII) można wykorzystać dźwięk chodzącego zegarka (u starszych dzieci), grzechotki czy trzask palców (u niemowląt). Przy podejrzeniu niedo-słuchu konieczna jest ocena obiektywna (badanie audiometryczne); obecnie możliwa do przeprowadzenia nawet u noworodków i niemowląt.

U dzieci badanie jamy ustnej i gardła wykonuje się z reguły na końcu, co wynika z nieprzyjemnego odczucia związanego z uciskiem języka i konieczności pokonania oporu dziecka.

Pomagając sobie szpatułką, oglądamy kolejno śluzówki wargowe, przedsionek jamy ustnej, uzębienie i dziąsła, język, migdałki podniebienne i tylną ścianę gardła.

U dzieci starszych dla obejrzenia tylnej ściany gardła i mig-dałków podniebiennych poleca się szerokie otwarcie ust (bez wysuwania języka), a następnie uciska szpatułką przednie 2/3 języka (można wtedy polecić dziecku wypowiedzenie „aaa” lub "eee", co unosi podniebienie miękkie). Niekiedy konieczne jest uciśnięcie nasady języka, aż do spowodowania lekkiego za-krztuszenia. Należy zadbać o odpowiednie oświetlenie, kierując twarz dziecka do źródła światła lub użyć małej latarki.

Ograniczenie otwarcia ust może wynikać m. in. z uszkodzenia stawu skroniowo-żuchwowego, zapalenia przyusznicy, ropnia okołomigdałkowego, zakażenia tężcem.

Przy badaniu warg zwraca się uwagę na barwę i stan nabłonka, obecność pęknięć w kątach warg, krwawienia, nadżerek i innych wykwitów np. opryszczki wargowej.

Na śluzówce policzków można zauważyć ujścia ślinianek (z zaczerwienieniem lub wyciekiem wydzieliny w stanach zapalnych), bardzo drobne plamki z czerwoną obwódką - objaw patognomoniczny dla wczesnego okresu odry (plamki Koplika) lub większe białe plamy (czasem naloty) na śluzówkach, których nie udaje się. zdjąć szpatułką (pleśmawki spowodowane zakażeniem grzybiczym). Zmiany pęcherzykowe i nadżerki świadczą o zapaleniu jamy ustnej.

Dziąsła mogą być bardzo obrzęknięte (zwłaszcza w pobliżu wierzchołków zębów) i żywo czerwone, zarówno w stanach zapalnych jamy ustnej, jak też w izolowanym zapaleniu dziąseł. Przerost dziąseł spotyka się np. po stosowaniu hydantoiny.

53