05 horz

Rys. 30. Hypericum perforutum L. Przekrój poprzeczny przez liść i zbiornik: 1 - skórka, 2 - miękisz palisadowy. 3 chloroplasty. 4 - komórki wydzielnicze zbiornika (epitel).

Przykładem przewodów są przew ody w drewnie i liściach Pinus syWestris L.

-    sosna zwyczajna oraz w korzeniach roślin z rodziny Apiaceae (Umbelłiferae)

-    baldaszkowatc, np. w gatunkach rodzaju Levisticum Hill. - lubczyk. Archangelica Hoffin. - arcydzięgiel.

W rodzinie Apiaceae (Umbelłiferae) - baldaszkow atc jest jeszcze odrębny typ przewodów olejkowych, ograniczony swym występowaniem tylko do ow-oców: są to tzw. smugi - vittae. Owoce z tej rodziny mogą mieć jedną smugę w' bruździe, między żebrami, np. Carum carvi L. - kminek zwyczajny, Foeniculum vulgare Miller - koper włoski. Apitwi grtn-eolens L. - seler zwyczajny lub więcej niż jedną smugę w bruździe np. owoce Pimpinelła anisum L.

-    bicdrzcnicc anyż.

Rys. 31. Fwnk-ulum capillacam Gilib. Przekrój poprzeczny przez dwurozlupnię: 1 - przewody olejkowe (smugi). 2 - wiązka sitowo-naczyniowa, 3 - bielmo. 4 - zarodek.

5.2.5. Rury mleczne

Specjalnym typem komórek wydziclniczych są rury mleczne. Powstają one w dwojaki sposób i w związku z tym wyróżniamy dwa ich typy.

U niektórych roślin zawiązki rur mlecznych tworzą się w zarodku lub w siewce rośliny. Zawiązki te - jedna komórka - obdarzone są właściwością prawic nieograniczonego wzrostu towarzyszącego wzrostowi rośliny.

Rozrastające się rury mleczne, często rozwidlają się i stają się gałęzistc. Jednokomórkowe rury mleczne określa się jako nicczłonow^ranc, pojedyncze - nic są podzielone na segmenty. Nicczłonowanc rury mleczne występują w rodzinach: Euphorbiacexie - wilczomlcczowatc. Cannabaceae - konopiow'atc.

Odrębnym typem są rury mleczne członowane. Tworzą się one z podłużnego rzędu komórek, których ściany poprzeczne częściowo lub całkowicie rozpuszczają się. dając w ten sposób wielosegmentową mrę. Ten typ rur mlecznych znamienny jest dla rodziny Asteraceae (Compositae) - złożone, Papaveraceae - mąko watę.

Rury mleczne gromadzą wiele substancji, które są climinow-anc w procesach metabolicznych komórki (ekskrety), do takich należy kauczuk, który jest produktem polimeryzacji terpenów.

Z farmaceutycznego punktu widzenia szczególnie cenne są alkaloidy zawarte w soku mlecznym w różnych gatunkach rodzaju Papmer L. - mak. Zestalony na powietrzu sok mleczny wypływający po nacięciu niedojrzałych, zielonych torebek Papcrver somniferum L. - mak lekarski, znany jest jako Opium (F.P. IV). Opium crudum (F.P. IX).

Rys. 32. Tarwuicum offłcłnaJe Web. Rury mleczne członowane, A - w przekroju podłużnym przez korzeń, B - w przekroju poprzecznym przez korzeń, 1 - rura mleczna. 2 - komórka miękiszowa.

59