DSCN2073 (2)

Rys. 4.67. Wielocykliczna diktiostela: przekrój poprzeczny przez łodygę (kłącze) orlicy (Pteridium aęiili-num) (wg Jeflreya, z Malinowskiego)

i wtedy łodyga jest w środku pusta (dotyczy to zwykle tylko międzywęźli, w węzłach natomiast rdzeń zostaje zachowany). Rdzeń otoczony jest cylindrem tkanek przewodzących, który może być ciągły (nieprzerwany, rys. 4.63), ale najczęściej podzielony jest na dobrze wyodrębnione wiązki, pomiędzy którymi występuje tkanka miękiszo-wa łącząca miękisz rdzenia z miękiszem kory pierwotnej (rys. 4.64). W tym drugim przypadku mamy do czynienia z walcem osiowym typu e u s t e 1 i (rys. 4.65). Mię- | dzywiązkowe partie miękiszu stanowią promienie rdzeniowe.

Układ drewna i łyka w wiązkach łodygowych jest zwykle naprzeciwległy, w przeciwieństwie do naprzemianległego układu w korzeniu. Łyko znajduje się w części zewnętrznej, graniczącej z korą pierwotną, a drewno w części wewnętrznej. Niekiedy po stronie wewnętrznej drewna znajduje się jeszcze druga warstwa łyka. W zależności od układu drewna i łyka wyróżniamy wiązki kolateralne, złożone z jednego pasma łyka i jednego pasma drewna, oraz wiązki b i k o l a t e r a 1 ne, w których występują dwa pasma łyka, umieszczone z dwu stron jednego pasma drewna (rys. 4.68A,C). U niektórych roślin spotykamy ponadto wiązki koncentryczne (rys. 4.68 B), w których drewno otoczone jest łykiem (wiązki ha-drocentryczne) lub łyko otoczone jest drewnem (wiązki leptocent rycz n e).

W trakcie różnicowania się tkanek przewodzących łodygi z prokambium drewno różnicuje się stopniowo w kierunku od środka ku partiom zewnętrznym walca osiowego, łyko zaś na odwrót, od zewnątrz do środka. Pomiędzy różnicującymi się ku sobie drewnem i łykiem może pozostać warstewka niezróżnicowanego prokam-

bium, które jako kambium wiązkowe powoduje później przyrost wtórny w obrębie wiązki. Wiązki z warstewkami kambium pomiędzy drewnem a łykiem nazywają się otwartymi. Jeżeli całe prokambium różnicuje się w drewno i łyko, wiązki nazywamy zamkniętymi (rys. 4.68).

Pierwsze elementy drewna różnicujące się w wewnętrznej częśći wiązki lub cylindra prokambium składają się z cewek lub naczyń protoksylemu o stosunkowo małej średnicy i pierścieniowatych lub spiralnych zgrubieniach (rys. 4.69). Elementy te podatne są jeszcze na rozciąganie, co nie jest bez znaczenia, gdyż partie łodygi, w których zaczyna się różnicowanie drewna, mogą jeszcze rosnąć nieco na długość. Elementy różnicującego się później metaksylemu znajdują się na zewnątrz od proto-ksylemu (rys. 4.63, 4.64). Kierunek różnicowania się drewna pierwotnego w łodygach jest więc, odwrotnie niż w korzeniach, odśrodkowy. Cewki i naczynia metaksylemu mają większe średnice oraz drabinkowate, siatkowate lub jamkowane zgrubienia ścian (rys. 4.69). Pierwsze różnicujące się w zewnętrznej części wiązki lub cylindra prokambium elementy łyka noszą nazwę protofloemu. W zewnętrznej części wiązki wykształcają się też często pasma włókien łykowych. Niekiedy włókna łykowe tworzą ciągłą sklerenchymatybzną pochwę dokoła całego walca osiowego. W kierunku do środka wiązki różnicuje się stopniowo dojrzała forma łyka pierwotnego w postaci metafloemu.

U jednoliściennych wiązki przewodzące w łodydze nie tworzą pojedynczego cylindra, ale rozproszone są w całym miękiszu zasadniczym wypełniającym łodygę lub też skupione są w częściach zewnętrznych łodygi, ale i wtedy nie tworzą pojedynczego pierścienia, lecz najczęściej dwa, z których jeden, bliższy powierzchni łodygi, składa się z wiązek mniejszych, a drugi — położony niego głębiej, z wiązek więk-

koloterolno

zamknięto

kolateralno

otwarta

bikolateralna

koncentryczna

-hadrocentryczna

koncentryczna

-leptocentryczno

Rys. 4.68. Różne rodzaje wiązek przewodzących

181