DSCN2096 (2)

szparki powietrzne we wgłębieniach 2 licznymi włoskami

Rys. 4.116. Przekrój poprzeczny przez blaszkę liścia sklcromorficzncgo oleandra (Nerium oleander) (wg van Tieghema. zmienione)

siony, sztywny pokrój również w warunkach niedoboru wody w tkankach) oraz z dobrze rozwiniętymi cechami i urządzeniami do regulowania transpiracji. Mają one także dobrze rozwinięty system korzeniowy, który w warunkach dobrego zaopatrzenia w wodę (okres deszczu) może pobierać znaczne jej ilości. Palowe systemy korzeniowe sklerofitów sięgają często bardzo głęboko aż do wilgotnych warstw gleby lub do poziomu wód gruntowych. Tkanki przewodzące są silnie rozwinięte. Przy dostatecznej ilości wody sklerofity bardzo intensywnie transpirują przez liczne aparaty szparkowe. Przechodzą przez nie wtedy duże ilości wody i pobrane zostają znaczniejsze ilości soli mineralnych. W czasie suszy sklerofity silnie obniżają trans-pirację dzięki różnego typu urządzeniom. Okrywająca je skórka ma silnie zgrubiałe, skutynizowane lub nawet zdrewniałe zewnętrzne ściany komórkowe i pokryta jest grubą kutykulą. Występują też często na jej powierzchni naloty woskowe, martwe włoski tworzące niekiedy gęsty kutner itp. Przy zamkniętych aparatach szparkowych transpiracja z organów pokrytych taką skórką prawie zupełnie ustaje. W liściach aparaty szparkowe znajdują się często w zagłębieniach skórki, w których gęste włoski obniżają dyfuzję pary wodnej (rys. 4.116). Cechy te również chronią wnętrze organów pędowych przed nadmiernym napromieniowaniem i przegrzaniem. Blaszki liściowe sklerofitów są stosunkowo grube, a mezofil jest tkanką zwartą, w której przestwory komórkowe są słabo wykształcone. Zwykle dominuje w nim miękisz palisadowy, często znajdujący się po obu stronach liścia lub też jako jedyny składnik mezofilu w ogóle, bez miękiszu gąbczastego. Innym przystosowaniem obniżającym transpirację u sklerofitów jest zmniejszenie powierzchni oraz liczby liści. U wielu sklerofitów liście w warunkach suszy zwijają się, przez co zmniejsza się ich powierzchnia- U innych liście uległy uwstecznieniu w utwory łuskowate, przekształceni u _w ciernie lub też zupełnemu zanikowi. Gdy znikają liście, ich funkcje asyrniłacyjne przejmują łodygi, które jako organy grubsze i sztywniejsze transpiruja słabiej. W związku z tym występuje często spłaszczenie łodyg i zewnętrzne ich upodobnienie się do liści, czyli przekształcenie w gałęziaki. Podobną rolę odgrywa przekształcenie liści w liściaki.

Sklerofity prowadzą raczej „nieoszczędną” gospodarkę wodną w warunkach, gdy mają jej pod dostatkiem. Inaczej zachowują się s u k u 1 e n t y, które w okresach dobrego zaopatrzenia w wodę gromadzą jej zapasy. Toteż w przeciwieństwie do suchych i sztywnych sklerofitów sukulenty są to rośliny mięsiste i soczyste, z silnie rozwiniętym miękiszem wodnym w liściach lub łodygach. Sukulenty są szczególnie charakterystyczne dla obszarów, gdzie opady są niewielkie, ale regularne (Ameryka Środkowa, południowa Afryka). W naszej florze sukulentów jest mało, jako przy-

VYJ