DSCN2041 (2)

Rys. 4.4. Gamctofu pisanki (Pellia). A — fragment plcchy, B - przekrój poprzeczny przez

szparko

- szparko

pokrój, B przekrój poprzeczny prm

Gameto u tego typu. rozwijając się z Wiecującego zarodnika, tworzy począt-yo^° "itkowaty, silnie rozgałęziony, ziciony spiąteW. Ze sp\ątVa rozwijają się pastępⁿ'^e gametofory (rys. 4.6). Gametofory składają się z osi („todyżWi")' osadzo-uycV» na niej listków, a w podłożu umocowują się za pomocą cłtwytniWów, wyrastajmy⁰^ ^u P°dstawy osi. Na wierzchołku osi znajduje się uójsieczna komórka szczy-_l0wa. mająca kształt czteTościennej piramidy o trójkątnej podstawie, zwróconej ku _cór/.e (rys. 4.7). Komórka ta jest komórką inicjalną. Dziełąc się, oddzieła segmenty na trzy strony, dając w efekcie trójwymiarową formę ciała. W obrębie segmentów odbywają się dałsze podziały komórkowe, powodujące wzrost osi na długość i na onibość. Ponadto każdy segment wytwarza łistek powstający początkowo jako uwypuklenie jednej z komórek segmentałnycb, które po podziałe jądra oddzieła się od niej ścianką i staje się dwusieczną komórką szczytową łistka. Ustki są jednowarstwowe, jedynie w środku występuje czasem kiłkuwarstwowe żeberko, zbudowane i komórek wąskich i wydłużonych.

Większość mszaków to rośłiny łądowe, ich gametofity wykazują pewne zróżnicowanie tkankowe, choć nie wychodzi ono poza różne odmiany mtęktszu (rys.

Rys. 4.5. Plechowaty gametofil porosinicy (Marchaniia). A plechę, C — schemat budowy aparatu szparkowego

aparaty szparkowe o specjalnej budowie. Mają one kształt beczkowaty i składają się najczęściej z 16 komórek ułożonych w 4 leżące nad sobą pierścienie. Na rysunku 4.5 B.C przedstawiono przekrój poprzeczny szparki oraz schemat jej budowy. Pod warstwą okrywającą znajdują się wielkie, regularne przestwory międzykomórkowe, tworzące komory powietrzne, z których dna wyrastają pionowo sznury komórek miękiszu asymilacyjnego. Po stronie dolnej plechy tkanka miękiszowa składa się z dużych komórek, zawierających niewiele chloroplastów. Pełni ona rolę tkanki spichrzowej i przewodzącej. Z dolnej warstwy okrywającej wyrastają nitkowate chwytniki (rys. 4.5B).

Plechowe gametofity występują tylko u niektórych mszaków. Większość ma gametofity w postaci ulistnionych łodyżek, zewnętrznie podobnych do pędów roślin naczyniowych. Ponieważ jednak „pędy” mszaków są gametofitami, a pędy roślin naczyniowych sporofitami, nie są one utworami homologicznymi i dlatego pędopo-dobne utwory u mszaków będziemy nazywali gametoforami.

Rys. 4.6. Kiełkowanie zarodnika, rozwój splątka i gameloforów u mchów (A—D)

V 4.7. Trójsicczna komórka inicjalna (A) oraz przekrój przez wierzchołek osi gametoforu mchów (Wy, ^ubszymi liniami zaznaczone granice segmentów, z których wyrastają zawiązki listków

Ul

116