DSCN2091 (2)

Rys. 4.106. Przekrój podłużny przez bu|_w

frana (Crocus) w czasie spoczynku zim₀^

Rys. 4.107. Przekrój podłużny przez cebulę

i przetrwał ni ko wy mi oraz organami rozmnażania wegetatywnego. Podobnie jak u ziemniaka powstają bulwy u słonecznika bulwiastego! J)

Bulwiaste łodygi mogą też tworzyć się przez nabrzmienie znajdującej się pod powierzchnią gleby dolnej części pędu: hipokotyla lub kilku pierwszych międzywęźli ponad liścieniami. W ten sposób z dolnych międzywęźli pędu powstają bulwy u szaf-rana (Crocus, rys. 4.106) i zimowi ta (Colchicum). Po obumarciu nadziemnej części pędu roślina zimuje jako bulwa podziemna. Z jednego z pąków bocznych bulwy rozwija się na wiosnę nowy pęd nadziemny wytwarzający z kolei w ciągu lata u podstawy nową bulwę.

Przekształconą nadliścieniową częścią pędu są też bulwiaste łodygi kalarepy, tworzące się w pierwszym roku rozwoju rośliny. Pamiętamy z rozdziału omawiającego przekształcenia korzeni, że bulwy mogą być także pochodzenia korzeniowego (np. u dalii). Podziemne organy o charakterze bulw mogą też być pochodzenia mieszanego — powstawać częściowo z górnej części korzenia, a częściowo z hipokotyla i dolnej nadliścieniowej części pędu (niektóre buraki, brukiew, seler).

Cebule.} Typowa cebula jest organem podziemnym, którego główną część sta-nowią przekształcone liście. Łodyga jest silnie skrócona i tworzy tzw. piętkę, na której osadzone są bardzo gęsto duże, mięsiste, białe lub żółtawe liście (rys. 4.107).

W liściach tych magazynowane są materiały zapasowe, przede wszystkim cukry.

Z piętki wyrastają korzenie przybyszowe, a na szczycie tej skróconej łodygi znajduje się pąk wierzchołkowy, który na wiosnę wyrasta w pęd nadziemny. W pachwinach mięsistych liści znajdują się pąki boczne, z których mogą rozwinąć się nowe cebule. Cebula jest organem przetrwalnikowym i spichrzowym oraz służy do rozmnażania wegetatywnego. Cebule występują przede wszystkim u jednoliściennych, typowym przykładem jest cebula uprawna (Allium cepa). Ze znanych roślin ozdobnych tulipany i hiacynty rozmnażają się za pomocą cebul, y

Gałęziaki.l U roślin środowisk suchych występuje często silna redukcja liści, a ich funkcje asymilacyjne przejmują zielone łodygi, przy czym mogą one ulegać spłaszczeniu i upodobnieniu do liści. U wielu kaktusów liście przekształcają- się w ciernie, a funkcję liści pełnią spłaszczone, mięsiste łodygi (rys. 4.108). Przekształceniu ulegają często łodygi bocznych odgałęzień pędu, które mogą do złudzenia przypominać liście. Takie upodobnione do liści krótkopędy nazywamy gałęzi k a mi. jO tym, że są one przekształconymi pędami świadczy ich wyrastanie z pachwin małych, łuskowatych liści oraz występowanie na nich zredukowanych liści oraz ' kwiatów. Typowe gałęziaki tworzy np. południowoeuropejski Ruscus aculeatus (rys.*"'" | 4.109 A). Gałęziakami są także liściopodobne iglaste utwory szparaga (Asparagus, rys. 4.109 B). Także pod względem struktury anatomicznej gałęziaki podobne są do

^Rys. 4.108. Spłaszczone, liściopodobne łodygi opuncji (Opuniia), liście przekształcone w ciernie