063

O soli kuchennej i o innych solach

Zupa jest dzisiaj mdła-Iris zapomniała ją posolić. Dalekomorscy rybacy zabierają na swe wyprawy duże ilości soli. Dlaczego sól kuchenna jest nam niezbędna?

Już wiele razy robiliśmy doświadczenia z solą kuchenną. Poznaliśmy sześcienny kształt jej kryształów (rozdz. 74). W dośw iadczeniu w rozdz. 56 otrzymywaliśmy wodę pitną destylując solankę, podobnie jak Robinson destylował wodę morską. Czy można uzyskiwać z morza duże ilości soli?

103. Solny marsz Hindusów

Piątego kw ietnia 1928 r.. na brzegu Oceanu Indyjskiego pewien człowiek podniósł garść soli pozostawionej tam przez przypływy. Z tą garścią soli Mahatma Gandhi i jego zwolennicy przez cztery tygodnie przemierzali Indie, wzywając lud do biernego oporu przeciw kolonialnemu panowaniu Anglików. Łamali angielskie prawo solne, według którego każdemu Hindusowi wolno było kupować i posiadać sól pochodzącą wyłącznie z angielskich warzelni. A sól angielska obłożona była wysokim podatkiem. Teraz Hindusi sami zaczęli warzyć sól z wody morskiej. Gandhi został aresztowany, ale iskra, którą rozniecił, żarzyła się dalej.

Sól jest najstarszym przedmiotem handlu. Dorosły człowiek zużywa dziennie 10-20 g soli kuchennej, zwanej często po prostu solą. która chemicznie jest chlorkiem sodowym. W RFN wydobywa się rocznie 3.6 miliona ton soli.

104. Jak otrzymuje się sól?

W krajach śródziemnomorskich otrzymuje się sól tak, jak w Indiach. Na brzegach morskich buduje się saliny-płaskie zbiorniki napełniane morską wodą. W podwyższonej temperaturze woda paruje, pozostawiając wy krystalizowaną sol. W naszych krajach często warzy się sól z solanki wytryskującej z naturalnych źródeł mineralnych lub pompowanej na powierzchnię z naturalnych zbiorników podziemnych. Solanka odparowywana jest potem w płaskich panwiach. W RFN i w Polsce w iększość soli nie pochodzi z warzelni, lecz jest wydobywana w kopalniach jako sól kamienna.

Możemy wykonać doświadczenie, które pokaże, jak warzy się sól z solanki. Do miseczki wlewamy 100 cm¹ wody i mieszając rozpuszczamy w niej kolejne porcje po 30 g soli kuchennej. Gdy sól przestanie się rozpuszczać, nasza solanka będzie nasycona. Odparowujemy część roztworu w starej brytfance. Resztę wlewamy do płaskich naczyń i pozostawiamy do dalszego odparowania (ro/dz. 58).

Wykorzystujemy:

miseczkę, sól kuchenną, starą brytfankę.

105. Jakie pierwiastki możemy wykryć w soli kuchennej?

Doświadczenie /. Wkładamy koniec zwilżonej wodą sztab ki magnezji³³ do soli kuchennej, po czym wprowadzamy go do słabo świecącego płomienia palnika spirytusowego. Płomień wyraźnie zabarwia się na żółto-kolor pochodzi od sodu zawartego w soli kuchennej. Sód jest metalem lekkim, którym niestety nie będziemy mogli się dalej zajmować.

Bateria

Rys. $0. Rozkładamy sol kuchenną na picrwiasiki

125