065 3

■ I*u    /rmr •lu/hy pau‘.lWOWr| i nap /ęsi i.j |m -•« p.i ir do sektora prywatni pu

I lic i \ lo w. u u iii/.ęduu v si| pos/ukiwiini pi/iv sckiiii piywalny we wszyikiilj !, iu|,i. h i lim istnieją zwykli* wymogi „odczekania" loku lul> kilku lal i i li»iii.iliiy zakaz zalnulniaiiia w Iirmaeli, z którymi urzędnik współpracował w i /ii n .InzI>y Wszędzie odchodz;|cy urzędnik jest zobowiązany do zachowania ni |c u inny służbowej. W Japonii natomiast istnieje praktyka zatrudniania ur/ylui I uw, bezpośrednio po ich przejściu na emeryturę, w korporacjach prywaluyili lub publicznych, z którymi byli blisko związani podczas pełnienia państwowa li obowiązków. Praktyka ta nazywa się „Amakudari” (w tłumaczeniu dosłownym dostrzeżony przez bogów). Wymagana jest zgoda przełożonych, która p i zwykle udzielana. Departamenty kadrowe poszczególnych ministerstw aktywni^ uczestniczą w tej praktyce, przeprowadzając co jakiś czas rozmowy informują >■ zainteresowanych, czy mogą liczyć na dalszą karierę w ramach adminislrm ||, czy leż powinni poszukać innej możliwości zatrudnienia (Krauss, 1995, s. I11 We Pranej i praktykę przechodzenia z sektora publicznego do sektora prywatnepu obdarzono wdzięczną nazwą pantouflage, co jednoznacznie sugeruje łatwo ,, z jaką urzędnik publiczny może to uczynić (Smith, 1972, s. 268).

Pewną formą awansu jest obejmowanie przez urzędników zaliczanych do najwyższych kategorii stanowisk politycznych. Są to stanowiska pozostaje • w dyspozycji rządu, pozostałe zaś są zarządzane przez odpowiedni organ słu/by cywilnej. W zależności od szczegółowych rozwiązań w danym państwie po wołuje się na nie w określonych trybach osoby będące zawodowymi urzędu i k a mi lub osoby spoza administracji. Regułą obowiązującą we wszystkich demokni tycznych krajach jest to, że politycy zajmują stanowiska newralgiczne dln podejmowania wyborów politycznych, a profesjonalnie przygotowani urzęd niey służby cywilnej zajmują stanowiska pozwalające racjonalnie, skutec/ nie i ekonomicznie wdrażać te wybory w życie (Kudrycka, 1998, s. 28). Zn sadnicze różnice w statusie prawnym między osobami zajmującymi stanowisk.i polityczne a osobami zajmującymi stanowiska merytoryczne sprowadzają su, do: sposobu nawiązania stosunku pracy, czasu zatrudnienia w administracji przesłanek determinujących wybór określonej osoby oraz rodzaju stosowanij odpowiedzialności wobec tych osób (Kudrycka, 1998, s. 28). Praktyka powo ływania urzędników na stanowiska o charakterze politycznym istnieje np. we Pranej i. Znajdują oni miejsce w ramach „gabinetów ministerialnych”. Zatrud ilieni w nich urzędnicy wykonują zadania uważane we Francji za polityczne i mogą przenosić doświadczenia z pracy w gabinecie do urzędów, do których powracają. We Francji mówi się o dwóch współzależnych procesach, tj. „po liiyzacji administracji”, czyli obejmowaniu przez profesjonalnych urzędników stanowisk o charakterze politycznym i przenoszeniu nabytych tam doświadczeń /. powrotem do administracji, oraz o procesie „funkcjonaryzacji”, czyli podej inowania przez urzędników politycznych działań merytorycznych (Izdebski. Kulesza, 1998, s. 166). Urzędnicy profesjonalni, odchodzą zwykle ze stanowiska w gabinecie wraz z odejściem ministra, ale zachowują status urzędnika służby

■ i hu* j i członka określonego koi pil mi Milminisli acy jnego. ()beenie około 90% l.mków gabinetów minislei lalnyi li lo właśnie profesjonalni urzędnicy. Do iiiuowisk o cechach politycznych należą lakze stanowiska dyrektorów admi m .tmcyjnych departamentów. W Niemczech stanowiska zajmowane przez •u.-ędników służby cywilnej na najwyższych szczeblach państwowych określa kii, jako politische Bearnte. Specjalny charakter tej służby polega na tym, że 11 y 11 i sposób powoływania oraz odwoływania wynika z uprawnień dyskre-Pnudnych rządu. Osób zajmujących te stanowiska nie można wykluczyć ze lu/by, można je jedynie skierować na tzw. tymczasową emeryturę, na której /ni liowują większość uprawnień. Jedynie ok. 5,4% osób na najwyższych stanowiskach w służbie cywilnej zatrudniono przez nabór spoza służby (Kutii ycka, 1998, s. 35). Można więc powiedzieć, że polityka rządu jest w Niemczech nlrażana dzięki elicie biurokratycznej. W USA około 1600 stanowisk w ad ministracji federalnej jest obsadzanych na podstawie kryteriów politycznych. W Wielkiej Brytanii istnieje ściśle przestrzegany podział na funkcjonariuszy lu/by cywilnej i polityków. W skład służby cywilnej wchodzą osoby o statusie ministrów, np. stali sekretarze (permanent secretary), sekretarze parlament a im l,/rputy secretary) itd. Są to jednak urzędnicy przyjmowani na podstawi.

I lyterium merytorycznego i podlegają merytorycznej ocenie, która wpływa u. u li karierę (Kudrycka, 1998, s. 36).

Urzędnicy zajmujące najwyższe stanowiska w służbie cywilnej częściej m. inni odchodzą ze stanowisk, ale wydaje się, że jest to uwarunkowane nie lyll <» «|iiasi-politycznym charakterem ich stanowisk. Wynika to też / faktu. i/ dla wielu jest to szczyt kariery biurokratycznej i odskocznia do rozpoc/ęi ia bąd. to kariery politycznej, bądź w sektorze publicznym. Zdaniem dc Baee<|iic a. dość liczne zmiany na najwyższych stanowiskach służby cywilnej są wyml nmi trudności w porozumiewaniu się między ludźmi (Kudrycka, 1998, s. U). Iludności te wynikają z delikatnej sytuacji tych urzędników, którzy / jedne | .trony poddani są presji polityków, z drugiej zaś muszą dbać o zachowanie profesjonalnych standardów.

Etyka w zarządzaniu zasobami ludzkimi w administracji publicznej

W nowoczesnym systemie zarządzania zasobami ludzkimi istotną rolę od grywają standardy etyczne. Istnienie takich standardów w administracji pu blicznej jest o tyle ważne, iż niejednokrotnie jej urzędnicy są zmuszeni do konywać wyborów co do hierarchii realizowanych przez nich interesów. Jest oczywiste, że realizują interes publiczny, jednak jest to kategoria mało ostra i na bieżący kształt tego interesu wpływa wiele czynników. Według R. I lei buta interes to świadome dążenie ludzi do realizacji określonego i wspólne)¹,o idu interes polityczny zaś to świadome pragnienie skierowania polityki publu /nr)