073 2

Dekolonizacja Azji i świata arabskiego

Jak wspomniano wyżej, czasowe usunięcie władzy kolonialnej Europejczyków przez ekspansję japońską przyczyniło się do rozwoju dążeń narodowych na obszarze południowo-wschodniej Azji. Przegrana Japonii uważana była przez metropolie europejskie za równoznaczną z przywróceniem poprzedniego stanu rzeczy. Tym samym dojść musiało do starcia miejscowych ruchów wyzwoleńczych i ich programów niepodległościowych z powracającymi kolonizatorami. Doprowadziło to do wybuchu walk w Holenderskich Indiach Wschodnich i w Indochinach. Państwa europejskie w konfrontacji tej przegrały. W roku 1949 Holandia uznała niepodległość Indonezji. Panowanie francuskie w Indochinach trwało do roku 1954. Decyzją kończącej wojnę konferencji genewskiej kraj podzielono, w założeniu tymczasowo, na część północną, komunistycz ną, z przywódcą walki o niepodległość Ho Chi Min-hem na czele, i południową, w której dawne wpływy francuskie zastąpione zostały przez amerykańskie. Te postanowienia zrodziły następny konflikt, o szerszej skali, trwający jeszcze ponad 20 lat (por. s. 123).

Łagodniej przebiegała na tym obszarze likwidacja panowania brytyjskiego. Negocjacje dominowały nad walkami w procesie wyzwalania Birmy, Malajów, Singapuru i brytyjskiej części Borneo; proces ten trwał do pierwszej połowy lat sześćdziesiątych. Tak samo dzia ło się w Indiach i na Cejlonie (gdzie nie sięgnęła oku pacja japońska). To właśnie polityka wobec Indii okro śliła postępowanie Korony Brytyjskiej w stosunku do posiadłości azjatyckich.

W roku 1947 dobiegł końca wzmiankowany uprze dnio proces emancypowania się tej posiadłości spoił władzy brytyjskiej. Już w okresie międzywojennym |ego charakter konfrontacyjny słabły podobnie było

i    w latach drugiej wojny światowej- Tym bardziej po !«•) wojnie osłabiona Wielka Brytania nie mogła -

ii    w jakimś stopniu i nie chciała - przeciwstawiać się narastającym tendencjom do niepodległości. Jednak wraz z usuwaniem się Brytyjczyków na ty^m ogromnym I /różnicowanym terytorium zaczęły^3, nasilać się rozbieżności, z których najpoważniejsza dzieliła hindui-"low i muzułmanów. W rezultacie wraz z niepodległością doszło do podziału na dwa- państwa: Indie I Pakistan. Związane z tym walki i masakry przynio-nly ofiary śmiertelne, których liczbę skacuje się od 200 lys. do 2 min.

Dla uzupełnienia obrazu dodajmy'/ że w roku 1946 autonomia Filipin pod zwierzchnictwem Stanów Zjednoczonych przekształciła się w niepodległość.

Po drugiej wojnie światowej doszło też do deko-lonizacji Bliskiego Wschodu. Losy wojoTine Francji przy-i zyniły się do stopniowego (1941-19-4*3) uwolnienia się pod jej kontroli Syrii i Libanu, czerni sprzyjała również Wielka Brytania. Ta ostatnia prZ)^rznał^a też w 1946 roku niepodległość swojemu terytod^ni mandatowemu - Transjordanii.

Bardziej skomplikowana była sytuacja na terenie • liugiego mandatu brytyjskiego - Palestyny. Od koń-i .i pierwszej wojny światowej realizowany był tam I n ogram kolonizacji żydowskiej, wyminięty przez ruch i»V|onistyczny i mający poparcie rz^ldu brytyjskiego. Wzrost liczebności ludności żydowski-ej (^z 8,3 do 30%) wywołał antagonizm z miejscową ludnością arabską, w którego zaognieniu w czasie drugiej wojny światowej miała udział infiltracja niemiecka- -Antagonizm ten l cwale rozwinął i scementował nacjonalizm arabski, Tądinąd rozdzierany wieloma spr^^eczn°ściami. Po

135