074 5

144 Kreutz niskim wzrostem i charakterystycznym wyrazem twarzy. Leczenie, możliwie najwcześniejsze, polega na podawaniu preparatów tarczycy.

Kreutz Mieczysław (1893-1971), psycholog i filozof; po ukończeniu studiów we Lwowie początkowo był nauczycielem biologii, następnie asystentem w Katedrze Filozofii prowadzonej przez K. Twardowskiego; od czasu habilitacji (w 1927) zajmował się niemal wyłącznic psychologią; od 1934 profesor psychologii uniw. we Lwowie, od 1946 — uniw. we Wrocławiu, 1953-63 — Uniw. Warszawskiego. Interesował się problemami epistcmologicznym] j i metodologicznymi psychologii, za gł. jej przedmiot uważał świadomość człowieka oraz jego względnie trwałe dyspozycje, za gł. metody badań psychologicznych — metodę introspckcyjną i metodę testów. Opracował własną „metodę pytaniową”, którą stosował w badaniach nad pamięcią i rozumieniem testów. Główne prace: Rozwój psychiczny miodzie ty (1931), Zmienność rezultatów testów (cz. I. 1927, cz. II 1933), Zarys ramowej teorii woli (1935), Kształcenie charakteru (1946), Podstawy psychologii (1949), Główne rodzaje uczuć ludzkich (1951), Metody współczesnej psychologii (1962), Rozumienie tekstów. Badania psychologiczne (1968).

kręgi środowiskowe -* typy środowisk.

Krneta Ljubomir (ur. 20 X 1915 w m. Petrovac, Bośnia), pedagog jugosłowiański; 1955-64 pracownik Inst. Badań Pedagogicznych w Belgradzie, następnie dyrektor tego Instytutu; od 1969 profesor uniw. w Belgradzie. Zainteresowania naukowe: problemy metod, treści i organizacji pracy w szkole początkowej, funkcjonowanie jugosłowiańskiej 8-letniej szkoły środowiskowej, zagadnienia socjologii szkoły. Główne prace: Jedinstwena ikola. Razwoj i probierni (1963), Pedagogia (współaut., t. 1-2 1968), Le systeme scolaire en You-£05/avie(współaut. G. Emjakovic, 1959).

Krupska Nadieżda Konstantinowna (1869-1939), radziecka działaczka polityczna i pedagog, żona W.I. Lenina. Od 1890 prowadziła działalność oświatową wśród robotników w Petersburgu, brała udział w^r ruchu robotniczym, za co została aresztowana i zesłana na Syberię, od 1901 przebywała na emigracji (z wyjątkiem lat 1905-07), do Rosji wróciła w 1917. W 1931 została powołana na członka Akad. Nauk ZSRR, a w 1936 otrzymała stopień doktora nauk pedagogicznych. Przebywając na emigracji napisała książkę Oświata ludowa i demokracja (1917, wyd. poi. 1959), w której poddała krytyce szkolnictwo w krajach kapitalistycznych oraz przedstawiła koncepcję szkoły realizującej zasady wychowania przez pracę i kształcenie politechniczne. Po zwycięstwie rewolucji brała udział w tworzeniu systemu oświatowego; jej poglądy na temat ideowych założeń szkoły radzieckiej, metod i organizacji pracy szkolnej, działalności organizacji młodzieżowych, wychowania przedszkolnego oraz wielo innych zagadnień pedagogicznych odegrały ogromną rolę w tworzeniu systemu oświaty w ZSRR i w innych krajach socjalistycznych. Dorobek pisarstw*

Krzywicki 145

pedagogicznego K. znalazł się w następujących pracach: Wybór pism pedagogicznych (1951), Izbrannyje piedagogiczeskije soczinienija (1957), Piedagogi-czeskije soczimenija (t. 1-11 1957-63).

Krygowska Zofia (ur. 19 IV 1904), matematyczka, zajmująca się gł. dydaktyką matematyki; po ukończeniu studiów matematycznych w Uniw. Jagiellońskim była nauczycielką matematyki w szkołach średnich; od 1949 wykładowca, a następnie profesor i kierownik Katedry Geometrii, z kolei zaś Katedry Metodyki Nauczania Matematyki w WSP w Krakowie; 1955-61 dziekan Wydziału Matematyczno-Fizycznego tej uczelni; autorka wielu po-podręczników matematyki. Główne zainteresowania naukowe: teoretyczne podstawy nauczania matematyki, rozwijanie wiedzy, sprawności i inwencji uczniów w zakresie matematyki, opracowanie metody czynnościowej w nauczaniu matematyki, badania nad unowocześnianiem treści programowych matematyki. Główne prace: Metodologiczne i psychologiczne podstawy czynnościowej metody nauczania matematyki (1957), Zarys dydaktyki matematyki (1969).

kry tycyzm [łac. criticus — osądzający, z gr. kritikós): 1) postawa umysłowa człowieka polegająca na poszukiw'aniu racji wszystkich przekonań cudzych i własnych oraz na gotowości do zmiany własnych przekonań i uznanych twierdzeń z chwilą pojawienia się nowych zaprzeczających im dowodów; 2) stanowisko I. Kanta i jego zwolenników, wg którego przedmiotem dociekań filozoficznych nic są rzeczy, lecz poznanie rzeczy. Tak więc k. prowadzi do uzależnienia przedmiotu od podmiotu, doświadczenia od pojęć. Ten „odwrócony sposób myślenia’* sam Kant nazwał przewrotem kopemikańskim w filozofii.

krzywa (linia), termin geometryczny o różnym znaczeniu; w badaniach psychodydaktycznych: linia wyznaczona w układzie współrzędnych, która przedstawia wartości dwu zmiennych x i jy, spełniających równanie F (xy) 0, gdzie F jest wielomianem zmiennych x iy.

krzywa uczenia się, linia, która przedstawia w układzie współrzędnych przebieg uczenia się (ćwiczenia), przy czym na osi x oznacza się czas lub liczbę Powtórzeń ćwiczenia, na osi y — wskaźnik opanowania danej umiejętności, którym może być np. liczba ortogramów poprawnie napisanych, liczba ude-na minutę przy pisaniu na maszynie.

Krzywicki Ludwik Joachim Franciszek (1859-1941), socjolog, działacz społeczno-polityczny, marksista związany z polskim ruchem robotniczym. Był wykładowcą tajnego Uniwersytetu Latającego oraz Tow. Kursów Nauko-"Tch, jak również jednym z inicjatorów i redaktorem „Poradnika dla Samouków" oraz Wielkiej powszechnej encyklopedii ilustrowanej. Od 1918 K. był Profesorem uniw. w Warszawie, Wyższej Szkoły Handlowej i Wolnej Wszech-nicv Polskiej; 1921-39 kierował zasłużonym dla badań społecznych InsL

^{10 s,}°»nik pedagogiczny