083 3

e)    próbki z odcinków kutych i wierconych tulei o grubości ścianek do 250 tnm pobiera się tak, by polerowana powierzchnia szlifu obejmowała środkową część przekroju ścianki tu-

3

lei o szerokości równej - jej grubości - rys.9.3d,

f)    próbki z odcinków blach i taśm o grubości do 40 mm pobiera się tak, by polerowana powierzchnia szlifu obejmowała całą grubość odcinka - rys.9.3e,

g)    próbki z odcinków blach o grubości powyżej 40 mm pobiera się tak, by polerowana powierzchnia szlifu obejmowała połowę grubości odcinków, licząc od ich powierzchni - rys.9.3f,

h)    miejsce pobrania próbek z odkuwek powinno być określone w normach przedmiotowych lub w przypadku ich braku w warunkach technicznych dostawy.

Długość próbek mierzoną wzdłuż osi wyrobu należy tak do-

+ ?.

brać, aby powierzchnia szlifu wynosiła 400-50 ram'. Powierzchnie szlifów pobranych z wyrobów o grubości nie przekraczającej 10 mm mogą być zmniejszone do 200-50 mm². W przypadku większych długości odcinków próbnych (druty, taśmy) dopuszcza się pocięcie ich na części. Otrzymane w ten sposób zgłady należy traktować jako jedną próbkę. Próbki do badań mikroskopowych wykonuje się poprzez szlifowanie i polerowanie powierzchni równoległych do kierunku największej przeróbki plastycznej (za-kreskowane pola - rys.9.3).

Dokonując oceny stopnia zanieczyszczenia stali wtrąceniami niemetalicznymi należy określić przy powiększeniu 90+110 -krotnym i średnicy pola widzenia 1,1+1,3 mm miejsce najbardziej zanieczyszczone na próbce nietrawionej. Każdy rodzaj wtrąceń podlega osobnej ocenie poprzez porównanie danego rodzaju wtrąceń z odpowiadającymi mu wzorcami zamieszczonymi w normie. Tablice wzorców zawierają skale stopni zanieczyszczeń następujących rodzajów i postaci wtrąceń niemetalicznych:

a)    tlenki ułożone łańcuszkowo - oznaczenie TŁ,

b)    tlenki ułożone punktowo - oznaczenie TP,

c)    krzemiany kruche - oznaczenie KK,

d)    krzemiany plastyczne - oznaczenie KP,

e)    krzemiany nieodkształcone (globularne) - oznaczenie KN,

f)    siarczki - oznaczenie S,

g)    azotki tytanu - oznaczenie AT,

h)    azotki aluminium - oznaczenie AA.

Każda skala zawiera 5 wzorców. W zależności od rozmieszczenia wtrąceń niemetalicznych każdy wzorzec zawiera 2 lub 3 odmiany (a, b, c). Z dokładną charakterystyką poszczególnych rodzajów wtrąceń można zapoznać się w normie. W przypadku gdy wtrącenia pod względem kształtu i sposobu rozmieszczenia nie mogą być określone cyfrą odpowiadającą jednemu z dwóch sąsiednich wzorców, dopuszcza się określenie ich cyfrą pośrednią, np. 0,5, 1,5 itp. Brak zanieczyszczeń danego rodzaju w badanej próbce określa się cyfrą 0 (zero). W przypadku obecności zanieczyszczeń przekraczających wskaźnik 5 określa się je znakiem ">5". Wyniki pomiarów zapisywane są w tabelce - tablica 9.1, podając wskaźnik największego zanieczyszczenia dla każdego rodzaju wtrąceń oddzielnie.

Rodzaje wtrąceń podlegające ocenie oraz wymagania określające dopuszczalny stopień zanieczyszczenia stali określają odpowiednie normy przedmiotowe. Kryteria oceny stopnia zanieczyszczenia stali wtrąceniami niemetalicznymi są następujące:

a)    średni wskaźnik określony jako średnia arytmetyczna, obliczona do pierwszego miejsca dziesiętnego z maksymalnie zanieczyszczonych miejsc każdej próbki oddzielnie dla każdego rodzaju wtrąceń, z wyjątkiem tlenków ułożonych łańcuszkowo (Tł.), krzemianów kruchych (KK) i krzemianów plastycznych (KP), dla których określa się wspólny wskaźnik;

b)    średni wskaźnik jak w punkcie a z jednoczesnym ograniczeniem maksymalnego zanieczyszczenia i liczby próbek wykazujących maksymalne zanieczyszczenia.

159