1 1311

• sfery emocjonalno-społecznej - obejmującej rozwój uczuć, kontaktów społecznych i osobowości.

Rozwój ruchowy

U noworodka o.u.n. jest wprawdzie ukształtowany, lecz tkanka mózgowa jest niedostatecznie histologicznie zróżnicowana, istota szara (korowa) jest cienka i nie ma typowych warstw, wypustki neuronów są słabo wykształcone, drogi przewodzące nic mają osłonki miclinowej, a drogi kojarzeniowe są nieliczne. Dojrzewanie o.u.n. polega w późniejszym czasie na poszerzeniu i różnicowaniu warstwy korowej, wzroście liczby dendrytów i aksonów oraz mielinizacji włókien; procesy te występują kolejno. Najszybciej dojrzewa rdzeń i układ autonomiczny, następnie móżdżek i w końcu mózg, w którym najpóźniej dojrzałość osiąga część korowa i włókna asocjacyjno-kojarzeniowe (Tomaszewicz-Libu-dzic, 1998).

Okres noworodkowy jest więc początkowym etapem wykształcania się różnych reakcji psychicznych, opartych głównie na odruchach bezwarunkowych które można podzielić na trzy grupy:

•    odruchy wspólne dla noworodka i człowieka dorosłego, np. zwężanie źrenic na światło, mruganie, wydzielanie śliny, wydalanie moczu i kału, kasłanic itp.;

•    odruchy typowe dla noworodka i niemowlęcia, a patologiczne u dzieci starszych i dorosłych, np. objaw Babińskiego czy odruch ssania;

•    odruchy występujące tylko u noworodka i niemowlęcia do 4. m.ż., takie jak:

-    odruch chwytny;

-    odruch pełzania;

-    odruch automatycznego chodu.

Na bazie wrodzonych odruchów bezwarunkowych stopniowo zaczynają powstawać odruchy warunkowe, tworząc w późniejszych miesiącach i latach długie łańcuchy skojarzeniowe, będące podwaliną złożonych funkcji psychicznych.

Rozwój ruchów - zmienianie i utrzymywanie określonych pozycji ciała (postaw), przemieszczanie się w przestrzeni (lokomocja), przemieszczanie jednych części ciała w stosunku do innych (zwroty głowy, tułowia i kończyn) - podlega dwóm prawom:

a)    prawu następstwa cefalokaudynalncgo, wg którego ruchy dziecka rozwijają się od głowy przez tułów do nóg (unoszenie i trzymanie głowy, siadanie i siedzenie, stanie, wstawanie i chodzenie),

b)    prawu następstwa proksymodystalnego, wg którego rozwój ruchów zaczyna się od głównej, podłużnej osi ciała, do części coraz bardziej od niej oddalonych (Żebrowska, 6 c).

W drugim i trzecim r.ż. dziecko doskonali funkcję chodzenia - stąpa pewniej, ruchy jego nóg stają się bardziej skoordynowane, coraz lepiej zachowuje równowagę. Trzyletnie dziecko potrafi już biegać, wchodzić na schody stawiając naprzemiennie nogi i jeździć na trzykołowym rowerku.

23