10084

, u» / dki ukazało Się w Bibliotece Narodowej uydan, ^ ^ _{tym Slłmym} opracowaniu

Redakcja Biblioteki Narodowej ANDRZEJ ZAWADA

Redaktor tom

bchowska

Sekretarz Redakcji Bart

Redaktor techniczny: Krystyna Oliwa

/?5#3/7<oD «

Książka została wydana przy pomocy finansowej Ministerstwa Kultury iki

© Copyright by Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo. Wrocław 1991. I99S

ISSN 0208-4104 ISBN 83-04-04381-5

Printed in Poland

WSTĘP

I. O AUTORZE

Historia Lalki Bolesława Prusa — dzieła liczoneeo dziś sprawiedliwie do najznamienitszych w literaturze polskiej pod pewnym względem przywodzi na pamięć dzieje stawania się Pana Tadeusza tym, czym jest obecnie w polskiej świadomości kulturowej. Dziadów część III czytano na klęczkach. Od razu były arcydramatem. Ale czytelnicy Dziadów nie posłyszeli w Soplicowie tonu wieszczego, którego oczekiwali od Pierwszego Poety. Niektórzy z nich czuli, że się przed tym poematem „wali jakaś ogromna ciemności stolica” (Słowacki). ale zarazem konsternowała ich „bigosu woń przecudna”. Wahali się między uwielbieniem a potępieniem. Dla jednych był to „kamień położony ręką geniusza na starej Polsce naszej” (Stanisław Worcell), dla innych rozgrzeszenie „wie-przowatości” życia staropolskiego'.

Lat trzeba było, by Pan Tadeusz stał się „narodowym epos”: by uruchomiły się nań różne „registry” wrażliwości, by dorosła doń nie tylko vyobraźnia, lecz i świadomość czytających. Lat trzeba było i ważnych dzieł, które w tych latach powstały. Lalki wśród nich — by ujawniła się doniosłość Mickiewiczowskiej „historii szlacheckiej” i stała się pokrewna

¹ O dziejach recepcji Pana Tadeusza zob. zwłaszcza: S. Pigoń, „Pan TadeuszWzrost, wielkość, sława, Warszawa 1934 oraz K. W y k a, „Pan Tadeusz" [t. I:] Studia o poemacie, Warszawa s. 27—72.