100B50

4. Wymiarowanie

a)

b)

c)

5

J	1 Sil	Ul
*1	1 1	1 1

i Rys. 4.7. Przykłady znaków ograniczenia linii wymiarowych, gdzie: a - groty i ograniczenia Unii, b - znak początku linii wymiarowej, c - przykład wykorzystania kreski ukośnej

Liczby wymiarowe występujące na jednym formacie rysunkowym powinny być pisane pismem technicznym o takiej samej wysokości, co najmniej 3,5 mm. Na dużych formatach wysokość ta powinna być dostosowana do grubości linii rysunkowych.

Liczby wymiarowe nie mogą być przecięte żadnymi liniami, dlatego w przypadku konieczności umieszczenia liczby wymiarowej w miejscu, na którym są linie, linie te należy przerywać (rys. 4.8).

Rys. 4.8. Liczby wymiarowe na tle przerwanych linii

Wymiary liniowe należy podawać w milimetrach bez oznaczenia jednostki miary tzn. mm.

Wymiary kątowe podaje się w stopniach, minutach i sekundach z oznaczenian jednostki miary, np. 30°, 22° 32' 30" lub też 0°0'30".

Jeżeli konieczne jest podanie wymiaru w innych jednostkach niż milimetry, to liczbą wymiarową umieszcza się oznaczenie jednostki miary, np. 3” przy wymiarował gwintów calowych.

Często przy liczbach wymiarowych występują znaki wymiarowe. Ich stosowanie na celu poprawę czytelności rysunku i łatwiejszą identyfikację kształtu. Używane następujące rodzaje znaków (tabl. 4.1):

Znaki wymiarowe

Znak

wymiarowy

Opis

Przykłady

R	Promień krzywizny	R16
0	Średnica krzywizny	075
SR	Promień kuli	SR12
S0	Średnica kuli	S05O
	Długość tuku	20
□	Bok kwadratu	□ 12
	Pochylenie powierzchni	^ 1 •’ 10 0
<	Zbieżność powierzchni	<1:50
Q»	Długość rozwinięcia	0,170
X	Grubość (długość) przedmiotu przedstawionego w jednym rzucie	x 1
<t	Kąt w nazwie n-kąt o parzystej liczbie boków n (oprócz kwadratu)	6 <t 20

Tablica 4.1

Na rysunku dopuszczalne są dwie metody umieszczania liczb wymiarowych. Przy opisywaniu wymiarów na jednym arkuszu można stosować tylko jedną z przyjętych niżej wymienionych metod.

Metoda pierwsza

W metodzie tej liczby wymiarowe należy umieszczać równolegle do odpowiadających im linii wymiarowych i najlepiej w pobliżu ich środka i nad nimi w odległości około 1,5 mm (rys. 4.9).

Liczby wymiarowe należy podawać zawsze w taki sposób, aby można je było czytać od dołu (tzn. z kierunku od tabliczki rysunkowej) lub od prawej strony (przy normalnym ułożeniu arkusza z prawidłowo umieszczoną tabliczką rysunkową) (rys. 4.9).

Zasady umieszczania liczb wymiarowych d’a c uyhylo⁴^'^ lin'i y/yr^arowych oraz przy wymiarowaniu wielkości kątowych poli(|tilM^|p&i 'i.lP. Niliży unikać umieszczania liczb wymiarowych na obszarach trudnych do właściwego ich odczytania (pole zakreskowane na rysunku 4.10).