113 7

aty kosmetyczne i ich zastosowanie 113

i-lość HLB	Zachowanie w H₂0	Zastosowanie
1,5-3	Nie dający się rozproszyć	Środki przeciw tworzeniu piany
3-8	Dający się umiarkowanie rozproszyć	Emulgatory W/O
8-18	Roztwór dyspersyjno-koloidalny	Emulgatory O/W
13-18	Roztwór koloidalny	Środki do prania, emulgatory O/W
15-18	Roztwór koloidalny	Solubilizatory (rozpuszczalniki)

aga hydrofilowo-lipofilowa (HLB): emulgatory rozpuszczalne w oleju mają wartość HLB od 3 do 8, rozpuszczalne ie od 8 do 18. Dzięki tym wartościom można określić zakres stosowania emulgatora.

cząsteczek emulgatora na powierzchniach roz-faz wody i oleju uniemożliwia połączenie się oraz rozpad emulsji.

emulsjach prostych mamy do czynienia albo oproszeniem typu O/W albo typu W/O, zależy to rodzaju emulgatora, właściwości chemicznych ników i w pewnym stopniu od stosunku objęto-ego faz. Emulgatory rozpuszczalne w olejach ą emulsje typu W/O, emulgatory rozpuszczalne ■■odzie emulsje typu O/W. Transparentne mikro-Isje o bardzo małych kroplach wytwarzane są pomocą specjalnych emulgatorów. Niektóre ych emulsji są żelopodobne. Trwałość mikroemul-ii zapewnia dodanie większej ilości emulgatorów niż zwykłych emulsji. Rozmiary cząsteczek fazy roz-;szonej w zwykłych nieprzezroczystych mlecznych emulsjach wynoszą od 1 do 100 mikrome-(0,001 do 0,1 mm). Mikrometr odpowiada jed-■<ej milionowej metra (1|xm=10'⁶m). Emulsje wielo-«-otne to układy, w których w cząsteczkach fazy roz-: oszonej jest zemulgowana jeszcze jedna faza wew-■rtrzna. W ten sposób powstają emulsje typu fi O/W i O/W/O.

<V zwykłych emulsjach typu W/O woda jest fazą rozproszoną, a olej rozpraszającą. Emulsji typu W/O nie się usunąć samą wodą, ponieważ olej się nie roz-: jszcza w wodzie. Emulsje te najczęściej stosowane Si w kremach na noc, odżywczych, regenerujących ochronnych i np. wodoodpornych lub w mleczkach :rzeciwsłonecznych oraz w kremach sportowych i ako preparaty do usuwania wodoodpornego makija-:j. Emulgatorami mogą być lecytyna, alkohole tłusz-:zowe, lanolina kosmetyczna, alkohole lanolinowe :raz wiele innych.

Emulsje typu O/W można łatwo spłukać wodą. Z tera względu stosuje się je w preparatach oczyszczających, np. mleczkach, śmietankach, kremach oczyszczających, środkach do prania. Emulsje te znajdują szerokie zastosowanie w kosmetyce, m.in. w kremach na dzień i nawilżających, podkładach pod makijaż, lotionach do ciała i balsamach do włosów. Emulgatorami w emulsjach O/W najczęściej są oksyetylenowe alkohole tłuszczowe C₁₆-C₁₈ zawierające 8-20 reszt oksyetylenowych. Dobrymi emulgatorami są również anionowe substancje powierzchniowo czynne o umiarkowanej hydrofilności, takie jak mydła. Emulgatory anionowe zwiększają stabilność emulsji przez tworzenie wokół cząstek oleju podwójnej warstwy elektrycznej utrudniającej łączenie się kropel.

Najlepsze wyniki uzyskuje się stosując mieszaniny emulgatorów o różnej polarności. Umożliwia to gęstsze upakowanie cząstek substancji powierzchniowo czynnej na granicy faz, co jest szczególnie istotne przy stosowaniu emulgatorów jonowych (anionowych), które ze względu na odpychanie elektryczne tworzą warstwy o małej gęstości. Dodatkowy emulgator niejonowy wypełnia luki między cząsteczkami podstawowego emulgatora, zwiększa stopień upakowania i stabilizuje emulsję. Stabilizujące działanie mieszanych emulgatorów może być również związane z tworzeniem między kroplami fazy rozproszonej uporządkowanych struktur micelarnych (również ciekłokrystalicznych).

Dla każdego układu rozproszonego (fazy olejowej) należy indywidualnie dobierać skład układu emulgującego. Decydującym czynnikiem jest sumaryczna polarność fazy olejowej i - w mniejszym stopniu - jej struktura. Do utrwalenia emulsji nadają się także polimery rozpuszczalne w wodzie, np. gumy roślinne, alginiany, alkilo- i hydroksyalkilocelulozy oraz polia-krylany, których cząsteczki rozkładają się na powierzchni rozdziału faz tworząc szczelne warstwy ochronne wokół cząsteczek oleju. Mają one działanie typowe dla koloidów ochronnych.

Wartość HLB (stała równowagi hydrofilowo-lipofilo-wej) określa polarność emulgatora, a więc jego powinowactwo do wody lub tłuszczu. Emulgatory uporządkowano wg ich polarności w skali od 1 do 20. System określania polarności emulgatorów (system HLB) ułatwia wybór odpowiedniego emulgatora do produkcji określonego preparatu.

Emulsje oczyszczające typu O/W są ciekłe i najczęściej są białe, nieprzezroczyste jak mleko i dlatego nazywane są mleczkami bądź śmietankami. W praktyce kosmetycznej można także spotkać transparentne, żelopodobne mikroemulsje, które łatwo pomylić z myjącymi żelami. Mleczko oczyszczające wyciska się bezpośrednio na dłoń i palcami rozprawa-