12182906�944136117116900425780038377239 o

jest, że w ciągu dwóch pierwszych lat, od czasu przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej, wyemigrowało w poszukiwaniu lepiej płatnej pracy (a także jakiejkolwiek, najczęściej nisko opłacalnej, fizycznej) blisko 1,3-1,5 min Polaków. Różne są zresztą szacunki liczby polskich emigrantów w tym okresie. Według Polskiego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej liczba ich wyniosła w tym czasie tylko 660 tys. Zdaniem ekspertów było to około 1,2 min, według szacunków Kościoła Katolickiego - około 1 min, a w mediach pojawiły się mocno przesadzone informacje - o 2, a nawet 4 min emigrantów z Polski¹. Należy zaznaczyć, że możliwości emigracji zarobkowej z Polski do pozostałych krajów UE były w pierwszych kilku latach, po 1 maja 2004 r., ograniczone. Niektóre, nieliczne tylko kraje UE-15, tj. Irlandia, Szwecja i Wielka Brytania, otworzyły od razu swoje rynki pracy, już z dniem akcesji Polski. Pozostałe 12 państw UE-15 zapewniło sobie okresy przejściowe (według modelu „2+3+2 lata") w dostępie pracowników z nowych państw członkowskich do swoich rynków pracy i utrzymało system zezwoleń na prace (w niektórych przypadkach także w połączeniu z kontyngentami). Jednak po upływie pierwszych dwóch lat pięć kolejnych państw UE-15 otworzyło swoje rynki pracy (Hiszpania, Portugalia, Finlandia i Grecja, a od 1 lipca 2006 r. także Włochy) dla obywateli nowych państw członkowskich (por. tab. 18).

Od 1 maja 2007 r. dziewiątym państwem UE, w którym Polacy mogli być zatrudniani bez żadnych ograniczeń, jest Holandia. Rynek pracy otworzyła też, należąca do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (ale nie do UE), Islandia. W latach 2008-2009 kolejne trzy kraje: Francja, Dania, Belgia, po stopniowym wprowadzeniu ułatwień w wydawaniu pozwoleń na pracę dla określonych grup pracowników, otworzyły swoje rynki pracy (Francja w lipcu 2008 r., Belgia i Dania w maju 2009 r.). Tylko Niemcy i Austria zdecydowały się na utrzymanie maksymalnie długich okresów przejściowych, czyli do maja 2011 r.²

Najwyższy poziom emigracji z Polski został osiągnięty w 2007 r. (prawie 2,3 min osób) w porównaniu do 2,2 min osób w 2008 r. oraz 1,9 min osób w 2009 r.³ W ostatnich dwóch latach, w związku z kryzysem gospodarczym w krajach UE-15, nasiliło się też zjawisko powrotów polskich imigrantów do kraju. Zmniejszyła się też w ostatnich latach mobilność Polaków, z których 70% deklarowało w 2005 r. gotowość do poszukiwania pracy w kraju, poza miejscem zamieszka-

^r

nia lub za granicą, a w 2009 r. już tylko 46% ankietowanych Polaków było gotowych poszukiwać pracy poza swoim miejscem zamieszkania⁴.

Tabela 18. Dostęp pracowników z Polski do rynków pracy państw „starej" Unii

Państwa członkowskie	Data otwarcia rynku pracy
Austria	maj 2011
Belgia	maj 2009
Dania	maj 2009
Finlandia	maj 2006
Francja	lipiec 2008
Grecja	maj 2006
Hiszpania	maj 2004
Holandia	maj 2007
Irlandia	maj 2004
Luksemburg	listopad 2007
Niemcy	maj 2011
Portugalia	maj 2006
Szwecja	maj 2004
Wielka Brytania	maj 2004
Wiochy	lipiec 2006

Źródto: K. Igiicka, M. Ziółek-Skrzypczak, EU Mcmbership Highlights Poland's Migration Challenges, Migration Policy Institute, Washington 2010,

Na tego rodzaju zmianę postaw i obniżenie się mobilności przestrzennej Polaków miał wpływ przedłużający się kryzys gospodarczy i problemy finansowo--gospodarcze poszczególnych krajów UE, w tym szczególnie Grecji, Irlandii, Hiszpanii i Portugalii⁵. W latach 2009-2010 uległy też zmianie kierunki wyjazdowe Polaków w porównaniu z okresem bezpośrednio po przystąpieniu do UE. Mniej popularne stały się wyjazdy do Wielkiej Brytanii i Irlandii, dominujących bezpośrednio po akcesji do UE. Obserwuje się natomiast wzrost wyjazdów do krajów, które otworzyły swoje rynki pracy dla polskiej siły roboczej w 2007 r. Istotne znaczenie, przy podjęciu decyzji dotyczącej wyjazdu „za chlebem" do konkretnego kraju UE, ma informacja zarówno o rozmiarach (stopie) bezrobocia, jak i wysokości zarobków. Im wyższa jest stopa bezrobocia w danym kraju, tym mniejsze są szanse na znalezienie dobrze płatnej pracy. Relatywnie najniższe

109

1

   Por. B. Ktoś, Migracje zarobkowe Polaków do krajów Unii Europejskiej, „Infos" 2006, nr 2, s. 2. Por. także J. Fretek, A. Łada, K. Schwarz, R. Parkes, Polska emigracja zarobkowa do Niemiec - fakty i mity, Warszawa 2009, s. 12-14.

2

   Zob. A. Barwińska-Malajowicz, Konsekwencje pełnego otwarcia rynków pracy w Niemczech i Austrii -wybrane problemy, „Wspólnoty Europejskie" 2011, nr 1, s. 12; por. także H. Brucker, E.J. Jahn, Einhci-mische Arbeitskraflegewinnen durcli Zuwanderung, „1AB - Kurzbericht" Nuernberg2010, nr 26, s. 1-3.

3

   Zob. Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski w latach 2004- 2009, GUS, Warszawa 2010, s. 2-3.

4

   Zob. Informacja w sprawie zatrudniam obywateli polskich w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szioajcarii oraz obywateli EOG w Polsce, MPiPS, Department Rynku Pracy, Warszawa 2010, s. 5.

5

   Por. A. Gwiazda, Grecki kryzys i drogi jego rozwiązania, „Wspólnoty Europejskie" 2010, nr 2, s. 14-22.