138 12. Polityka budżetowa
6. Progresywny system podatkowy spełnia rolę automatycznego stabilizatora, bo ogranicza spadek dochodów dyspozycyjnych, jaki jest w czasie recesji.
Ćwiczenia
1. A) Inflacja (39,5%), wysoki deficyt budżetowy (9% GNP).
B) Restrykcyjna polityka budżetowa prowadzona w celu obniżenia popytu zagregowanego (co powinno zahamować inflację) oraz zmniejszenia deficytu budżetowego.
C) Wydatki powinny być obniżone, a podatki dochodowe podwyższone; nie powinny być podwyższane podatki pośrednie, bo bezpośrednio prowadzą do wyższej inflacji.
2. A) Recesja (przyrost GNP: -2,5%), bezrobocie (17,5%).
B) Ekspansywna polityka budżetowa prowadzona w celu zwiększenia popytu zagregowanego (co powinno ożywić gospodarkę).
C) Wydatki powinny być zwiększone (nawet kosztem zwiększenia deficytu, który jest stosunkowo niski, 0,5% GNP), a podatki dochodowe obniżone.
3. A) Patrz rys. 12.2.
Podatki netto (NT) = podatki bezpośrednie - transfery = 30% — 10% = 20%.
100 200 300 400 500 600 700 800
Dochód narodowy (Y)
Rys. 12.2
B) Y = 500 mld zł.
C) Y < 500 mld zt.
D) Y > 500 mld zł.
E) NT = 0,2Y, NT = 120 mld zł, G = 100 mld zł, saldo budżetu = +20 mld zł (nadwyżka budżetowa).
4. A) Y = 100 + 0,9(Y - 0,2Y)+300 + 200 = 2143 mld lub Y = TPE{1/[1 - c(1 - t)]} = 600 ■ 1/0,28 = 2143 mld.
B) m = 1/(1 - c(l - t)l = 1/0,28 = 3,57.
C) Y = 100 + 0,9(Y - 0,2Y)+300 + 300 = 2500, czyli zmiana Y = +357, lub zmiana Y = m ■ zmiana TPE = 3,57 ■ 100 = +357.