1415814T8546211893562d5971890 n

MAJ 1993

OŚWIATY

uzyskuje się sprzężenie zwrotne, tak ważna w pracy dydaktycznej, zarówno dla nauczyciela jak i dla jego uczniów.

Po czwarte, operacjonalizacja celów kształcenia sprzyja Integracji międzyprzedmiotowej. Wytyczanie ceiów operacyjnych i wzajemne udostępnianie ich, umożliwia nauczycielom różnych przodmiotów jednoznaczna porządkowanie treści, unikanie powtórzeń, uzgadnianie jakie to rezuitaty nam się znaleźć owych sytuacji odniesienia, tym uzyskujmy wyższa motywację uczniów do nauki. Jest to zadanie trudne I ważne, gdyż są tematy a nawet przedmioty, które nie mają bezpośrednio, widocznej sytuacji odniesienia.

Ad. III. Kolejnym krokiem jest sporządzenie testu sytuacji odniesienia. Test ten obrazuje szereg okoliczności jakie uczeń może spotkać w sytuacji odniesienia (w życiu). Nauczyciel układając test sy-

CELÓW KSZTAŁCENIA

powinno przynieść uczenie się poszczególnych przedmiotów.

Oczywiśce. operacjcnai.zacja celów kształceni ma również swoich przeciwników. Oto wysuwane przez nich niektóre zarzuty:

-    Zbyt dokładne precyzowanie coiów kształcenia ogranicza swebedę w nauczaniu i uczeniu się. m.in. zmniejsza możliwość współdecydowania przez uczniów o tym. czego będą się oni uczyć;

-    Cperacionalizacja celów kształcenia i pomiar ich osiągnięć jest mechanistycznym pcdjeściem do procesu nauczania, niepożądanym we współczesnej pedagogice;

-    Operacjonalizacja celów prowadzi do preferowania niższych kategorii efektów nauczania (zapamiętanie wiadomości), gdyż wyższo kategorio są trudniejsze do szczegółowego określenia;

-    Operacjonalizacja nadaje się do przedmiotów o silne ustrukturaiizowanym materiale (matematyka. nauki przyrodnicze, technika, języki obce), ma>c do przedmiotów humanistycznych I społecznych, ponadto nadaje się głównie do sfery poznawczej. trudno natomiast operacjonalizować sferę emocjonalną.

PROCEDURA WYPROWADZANIA CELÓW OPERACYJNYCH

W książce ‘Konstruowanie systomu kształcenia" autorzy podają następujące kroki postępowania przy 'wyprowadzaniu celów operacyjnych:

I.    Sformułowanie celu ogólnego;

II.    Ustalenie sytuacji odniesienia;

III.    Sporządzenie testu sytuacji odniesienia;

IV.    Sformułowanie operacyjnych celów kształconia;

V.    Wyznaczenie dolnej granicy stałości realizacji.

Ad I Pierwszym krokiem na drodzo wyprowadzenia ceiów operacyjnych jest sformułowanie celu ogólnego, wyrażającego naczelną wartość kształcenia, np. poznać prawa mechaniki cieczy, znać się na sztuce gotyckiej, umieć fc egle czytać. Cele ogólne wynikają z realizowanych programów nauczania Zdaniom amerykańskich autorów, cele ogólno wyprowadzają nauczyciele na ogół z trzech źródeł:

a) z treści kształcenia, b) z przyjętej przez danego nauczyciela filozofii kształcenia (jedni nauczycie!© kładą większy nacisk na opanowanie faklów. Inni na rozwój myślenia, jeszcze inni na przygotowanie do uczenia się), c) z właściwości uczniów (nauczyciel formułując celo powinien brać pod uwagę wiedzę i zdolności uczniów).

Ad. II. Określenie sytuacji odniosienia oznacza wskazanie uczniom sytuacji, w których będą on: mogli wykorzystywać to czego nauczą się na zajęciach. Przykładami sytuacji odr. esienła mogą być: Inno przedmioty, praca lub przyszły zawód, ulubione zajęcia, inne jakiekolwiek sytuacjo, które uczeń może w życiu napotkać. Im więcej udaje tuacji odniesienia powinien zadać sofcie pytanie: co uczeń musiałby zrobić, oby 'wykazać, że osiągną) ceł? Oto przykład. Jednym z celów uczenia się języka obcego jest czynne posługiwanie się tym językiem w sytuacjach praktycznych. Sytuacją odniesienia może być np. skłop spożywczy i związane z nim następujące zadanie testowe: kupując żywność uczoń powinien otrzymać to. o co poprosił n-o zwracając się do ekspedientki powtórnie.

Ad. IV. Na tym etapie następuje przekształcenie testu sytuacji odniesienia w cel operacyjny. W stosunku do testu zawiera on modyfikacje i ograniczenia związane z systemem klasowo-lekcyjnym. A zatem chodzi o takie sformułowanie celu operacyjnego. aby można było go sprawdzić w warunkach szkolnych. Z kciei sprawdzianom czy sformułowany przez nas cei ma charakter operacyjny są pozytywne odpowiedzi na trzy następujące pytania: Czy rezultaty kształcenia wyrażono w kategoriach zachowania? Czy warunki podane w formulo cotu operacyjnego są zbliżone do warunków określonych w teście sytuacji odniesienia? Czy standardy przyjęto w celu operacyjnym są zbliżono do standardów określonych w tośclo sytuacji odniesienia

Ad. V. Pojęcie stałości realizacji odnosi się do testu mającego mierzyć osiągnięcie celu operacyjnego przez ucznia. Nauczyciel musi zadecydować jaka liczba udanych prób jest niezbędna, aby wykazać, że uczeń osiągnął cei operacyjny.

Operacjonalizacja celów kształcenia z uwzględnieniem powyższej procedury i wszystkich warunków jest sprawą trudną i mało znaną naszym nauczycielom. stąd zainteresowanym Czytelnikom polecamy specja istycznąliteraturę. którą, jak zwykle zamieszczamy na końcu artykułu.

Literatura

1. Butkiewicz A (red): Film dydaktyczny w szkołę. WSiP. Warszawa 1981.

2 Davis R.H., A!exander L.T., Yetcn S.L., Konstruowanie systemu kształcenia. Jak doskonalić nauczanie? PWN. Warszawa 1583

3. Gagnś RM,, Sriggs L.J.. Wager W.W;: Zasady projektowania dydaktycznego. Tłumaczył K Kruszewski, WSiP. Warszawa 1992.

<s. Kruszewski K. (red): Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. PWN. Warszawa 1991.

5 Mager R.F., Preparing mstructional ob-jective s, Fearon, Pało Al to 1962.

6.    Niemterko 8 (red): ABC testów osiągnięć szkolnych, WSiP, Warszawa 1975.

7.    Nemierko B.: Pomiar sprawdzający w dydaktyce Teoria i zastosowanie. PWN, Warszawa 1990.