1537923r350660433972696288419 o

Nocy św. Bartłomieja w Paryżu. W 1598 roku ogłoszono edykt nantejski przyznający prawa różnowiercom we Francji. W 1600 roku spalono Giordano Bruno.

W XV wieku we Włoszech zapanował względny spokój. Rozwijająca sie gospodarka, wzrastająca rola pieniądza wpłynęły na zmianę koncepcji życia. Obok rycerza pojawił się kupiec - bankier, którego siłą okazał się pieniądz i kredyt. Rodziny mediolańskich Sforzów i florenckich Medyceuszów stały się symbolem tworzenia nowej elity społeczeństwa. Cnotą obywatelską zaczęło być potępiane przez Kościół pragnienie bogactwa, władzy oraz używanie życia tu i teraz. Sława, sukces, aprobowanie przemocy i podstępu, „chytrość lisa” i „odwaga lwa”, te nowe ideały stały się uznanym sposobem i celem życia. Wymagało to odrzucenia ascetyzmu, pokory i świętości. Potępienie życia ziemskiego zostało zastąpione jego afirmacją. Mistyczna ekstaza, zachwycenie Bogiem przeistoczyły się w zachwycenie sie pięknem świata.

Jak w całej kulturze ludzkiej, tak i w kulturze filozoficznej podtrzymywano jej ciągłość. W pierwszym rzędzie odnoszono się do scholastyki, poprzestając głównie na jej negacji, w drugim zaś sięgano po dorobek filozofii starożytnej, zwłaszcza greckiej, którą wykorzystano do zwalczania scholastyki oraz wypracowania swoistego paradygmatu. Negacja scholastyki i zwrot ku starożytności była więc tym, co znamionowało filozofię epoki Odrodzenia.

1.1.1. Starożytność a Odrodzenie

W odrodzeniowym powrocie do filozofii starożytnej odnajdujemy:

1. Neopiatonizm rozwijany przez Gemistosa Plethona (1355-1450), którego wykłady wygłoszone ok. roku 1440 dały początek Akademii Platońskiej finansowo wspieranej przez ród Medyceuszów. W Akademii tej rozwijano studia nad filozofią Platona, które w konsekwencji przeistoczyły się w odrodzeniową formę plotynizmu. Studiowali tu m.in.: Jan Bessarion (1403-1472), Marsilio Ficino (1433-1499), Jan Pico della Mirandola (1463-1494).

2. Aiystotelizm rozwijany przez Teodora Gaza (ok. 1400-1480) i Jerzego z Trapezuntu (1396-1484). Filozofowie ci „oczyszczali” twórczość Arystotelesa z chrześcijańskich i tomistycznych interpretacji. Sami uprawiali arystotelizm w sposób naturalistyczny korzystając ze wzorów Aleksandra z Afrodyzji. Szczególnie zauważalne jest to w pracach Piotra Pompanazzi (1462-1524).

3.    Stoicyzm, szczególnie stoicka filozofia przyrody. Do stoików nawiązywał głównie holenderski filolog Justus Lipsius z Lowanium (1547-1606), któr nadał chrześcijańską interpretację dziełom Seneki i Epikteta.

4.    Sceptycyzm nawiązujący do pirronizmu, ale rozwijający sie raczej samodzielnie (Michael Montaigne).