16665f994971638080913471316 n

1. Różnice między mowa a pismem (wybrane zagadnienia)

Na kształtowanie się pisowni mogą rozstrzygająco wpływać dwie główne zasady: fonetyczna i etymologiczno-morfologiczna. W pisowni polskiej przewagę stanowczo zdobyła zasada druga. Dzięki niej utrzymuje się w piśmie jedność szeregu fleksyjnego i szeregu etymologicznego chociaż w mowie składniki te różnią się ruk. rogu, ława, łafka. A różnice te są wynikiem różnych wymian jakim ta sama głoska w ciągu wieków' ulegała. Pisownia jest zachowawcza, nie nadąża z różnych powodów za rozwojem języka mówionego i pnzechownje nieraz w szczegółach stan rzeczy w wymowie już zanikający.

I. Ubezdźwięcznicnic wygłosu absolutnego:

W wygłosie absolutnym (przed pauzą) nie wymawia się spółgłosek właściwych dźwięcznych, np. ogród [ogrut); grad - (grat); jeż - (ieś ]; bez - [bes]

II. Upodobnienia fonetyczne - wewnątrzwyrazowc (postępowe, wsteczne):

a. ) pod względem miękkości (ułożenia masy języka), np. lina - [Tina] (1:1')

fv:f]

b. ) Pod względem dźwięczności, np. prośba - (proźba) (ś: ź), ławka - (uafka)

c. ) Pod względem miejsca artykulacji, np.

Ctf .-3]    ,

*K

d. ) Pod względem stopnia zbliżenia narządów mowy, np. odcedzić - [otccjić]

a. (occeyić)    a. (o-ce^ić)    Uł-tJ

III. Wymowa grup spółgłoskowych typu |dż, tć, ts) - spółgłoska poprzedzająca głoski szumiące zostaje udziąsłowiona, np. trzeba - ftśeba). drzewo - ul** voj ; trzy -

IV. Wymowa spółgłosek twardych przed samogłoską ( i | - ulegają one zmiękczeniu (UWAGA przy zapisie fonetycznym należy pamiętać, czy samogłoska (i) pełni rolę również zgłoskotwórczą czy też nie), np. tik - (t’ik), siano - ( śano), pikuś - (p’ikuś). ciocia - [ćoćaj

V. Palatalność asynchroniczna - polega na pewnym przedłużeniu pałatalizującego języka i

stosunkowo wolnym przekształceniu się układu języka w taki, który jest właściwy następnej

głosce. Jeżeli głoski dwuwargowe i wargowo-zębowe są przed samogłoskami (innymi niż (i)),

to wymawiane są z dodatkową fi], np. miasto - (m’iasto]. bierze - (b’ieże); piasek - (p’iasek) A    Ą    A    ą