170 2

Oznaczanie stałości objętości zaczynów cementowych

Stałość objętości zaczynów cementowych wg normy PN-EN 196-3 bada się za pomocą pierścieni Le Chateliera (rys. 3.33). Niekiedy wykonywane są również badania pozanormowe na tzw. plackach i w autoklawie. Zasada oznaczenia stałości objętości zaczynu w pierścieniach Le Chateliera polega na zmierzeniu rozszerzenia zaczynu cementowego po jego gotowaniu. W tym celu pierścień Le Chateliera należy ustawić na szklanej płytce i napełnić przygotowanym zaczynem o właściwej konsystencji. Górną powierzchnię zaczynu należy wyrównać z brzegami pierścienia i przykryć płytką szklaną. Następnie pierścień z zaczynem przemieścić do szafy klimatyzacyjnej (temperatura 20±1°C i wilgotność względna powietrza > 98%). Po 24±2 h przechowywania w szafie klimatyzacyjnej lub w wodzie pierścień należy wyjąć, usunąć szklane płytki i zmierzyć odległość igieł pomiarowych. Następnie pierścień z zaczynem umieścić na siatce naczynia wypełnionego wodą. Wodę w naczyniu doprowadzić do wrzenia i utrzymywać w tej temperaturze przez 3 h. Po upływie tego czasu siatkę z pierścieniem wyjąć z naczynia i ochłodzić do temperatury otoczenia. Po ochłodzeniu zmierzyć odległość między końcami igieł pomiarowych. Różnica odległości między końcami igieł pomiarowych po gotowaniu i odległości miedzy końcami igieł pomiarowych przed gotowaniem, wyrażona w mm, jest miarą zmiany objętości.

150

2

Rys. 3.33. Pierścień Le Chateliera do badania stałości objętości zaczynu cementowego:

1 - pierścień, 2 - igły pomiarowe

Cement spełnia kryterium stałości objętości, gdy zmierzona różnica odległości między końcami igieł pomiarowych nie przekracza 10 mm.

Podczas badań zmian objętości zaczynów cementowych na plackach, zaczyn o normalnej konsystencji, uformowany na płytce szklanej w kształcie placka, po 24 h przechowywania w wannie z wodą należy umieścić na siatce metalowej w naczyniu wypełnionym wodą i postępować tak, jak przy próbie na pierścieniach Le Chateliera. Stałość objętości cementu należy uznać za normalną, jeśli na powierzchni czołowej placka nie występują promieniowe, dochodzące do krawędzi, pęknięcia lub siatka widocznych, drobnych spękań, a także jeśli skrzywienie dolnej płaskiej powierzchni, zmierzone za pomocą przyłożonej do tej powierzchni linijki, nie przekracza 2 mm na krawędzi lub w środku placka. Jeśli istnieje prawdopodobieństwo zmian objętości spowodowane obecnością peryklazu (np. gdy analiza chemiczna wykaże podwyższoną powyżej 5% zawartość MgO lub obserwuje się skupienie ziaren peryklazu podczas badań petrograficznych w mikroskopie optycznym), należy dodatkowo wykonać test na zmianę objętości w autoklawie.

Test w autoklawie polega na tym, że zaczyn o właściwej konsystencji układa się w formie z zabudowanymi czopami do aparatu Graf-Kaufmana (służącym do oceny zmian wymiarów liniowych cementowych zapraw normowych). Formy wraz z zaczynem prze-

170