170 5

Podczas większości obróbek cieplnych stopów zelaza po austenityzowaniu następuje chłodzenie ciągłe i dlatego ważna jest znajomość przemian, jakim podlega austenit w tych warunkach.

Wykresy anizotermiczne CTP_c przemian austenitu przechło-nego (czas-temperatura-przemiana przy chłodzeniu ciągłym) różnią się od izotermicznych CTP₍ kształtem i położeniem współistnienia austenitu przechłodzonego z poszczgólnymi rodzajami struktur oraz naniesieniem zbioru krzywych przedstawiających różne szybkości chłodzenia - rys.17.12 i rys.17.13. Sporządza się te wykresy podbnie jak wykresy CTP_[ na podstawie danych doświadczalnych uzyskanych różnymi metodami badań. Na wykresach tych podaje się strukturę, udziały procentowe tworzących ją składników oraz twardości po chłodzeniu z różnymi szybkościami. Na+wykresach rzecznwistych, jak np. 17.13, litery określają obszary istnienia lub tworzenia się odpowiednich struktur, liczby-ich udziały procentowe w powstałej strukturze, a liczby w kółku informują o twardości stali po przemianie w jednostkach Rockwella, Vickersa lub Brinella, jaką osiąga się przy określonym przebiegu chłodzenia.

Z położenia krzywych chłodzenia w stosunku do linii wykresu można wnosić, jakie przemiany będą zachodzić w czasie chłodzenia i jaką otrzymamy strukturę - rys.17.14.

Zasadnicze różnice między wykresami CTP i CTP na przyk-

1    C

ładzie stali o eutektoidalnej zawartości węgla przedstawiono schematycznie na rys.17.15. Na wykresach CTP linie początku

c

i końca przemiany austenitu przechłodzonego są położone niżej i przesunięte w kierunku dłuższych czasów niż na wykresach CTP_j, dłuższy jest też czas trwania przemiany.

Praktyczne zastosowanie wykresów CTP polega na wykorzystaniu zawartych w nich informacji przy określaniu parametrów technologicznych różnych rodzajów obróbki cieplnej.

Wykresy CTP. są podstawą do ustalenia:

- temperatury i czasu wyżarzania izotermicznego,

temperatury kąpieli chłodzącej i czasu chłodzenia przy hartowaniu z przemianą izotermiczną,

temperatury i czasu przy chłodzeniu w gorącej kąpieli przy hartowaniu stopniowym.

Natomiast z wykresów CTP_c korzysta się przy ustalaniu: zależności struktur i twardości od szybkości chłodzenia podczas hartowania zwykłego,

szybkości chłodzenia i końcowej temperatury regulowanego chłodzenia przy wyżarzaniu zupełnym na założoną twardość, struktury i twardości po normalizowaniu w funkcji wielkości przekroju (szybkości chłodzenia).

Czas    Czas

Rys.17.11. Wykres CTP_{ dla stali niestopowych (węglowych) o zawartościach węgla: a) eutektoidalnej, b) podeu-tektoidalnej, c) nadeutekto-idalnej wg [2]

331