177 3

Ścian* I (7,)

h>T_t

Ryt 7.15. Procesy tpr/ęzuoe: X, - bodziec narzucony (różnica temperatur). J_t - przepły w przyporządkowany (energii pr/ewod/eme ciepła). J₂ - przepły w sprzę/ony (substancji -tetmodyfuzja). X₂ - bodziec wymuszony (różnica »lęźeó). J₂ - przepływ przyporządkowany (dyfuzja), J\ - przepływ sprzężony (energii - efekt Dufoura).

sprzężony transport J\ energii. Zjawisko lo znane jest pod nazwij efektu Dufoura W len sposób powsiaje bodziec w postaci różnicy temperatur. dodający się do pierwotnego zanikającego bodźca temperaturowego.

Procesy w postaci przepływów wywołanych bodźcami, którym nic są przyporządkowane. np. przepływ substancji wywołany różnicą temperatur i przepływ energii wywx>łany różnicą stężeń, nazywają się procesami krzyżowymi.

Układ pozostaw iony samemu sobie znajdzie się ostatecznie w stanic równowagi, gdy różnica temperatur zostanie zlikwidowana przez wywołane przepływy. Niemniej procesy sprzężone przedłużają niejako ..życie" układu.

Oprócz przepływów niszczących bodźce (tworzących entropię, takich jak przewodzenie ciepła, dyfuzja) istnieją przepływy sprzężone. tworzące nowe i podtrzymujące istniejące bodźce < zmniejszające tworzącą s»ę entropię, takie jak termod\fu-s/a* efekt Dufoura). W wyniku tego źródło entropii zmniejsza się wolniej, żeby z opóźnieniem osiągnąć zero w stanie równowagi (ryc. 7.13 a).

Jeżeli przez dopływ energii będziemy utrzymywać stałą różnicę temperatur, układ znajdzie się w stanic stacjonarny m. Jego entropia przyjmie wartość stałą, lecz mniejszą niż w stanic równowagi, bo powstały przecież nowe bodźce. Przepływy wymuszone, termodyfuzyjny i dyfuzyjny, znoszą się wzajemnie, produkcja entropii przyjmuje wartość najmniejszą (ryc. 7.13 b).

177